Γενικά για τα φυσήματα

Δεν είναι λίγοι αυτοί που ταυτίζουν το φύσημα με την καρδιοπάθεια, με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι με φύσημα να χαρακτηρίζονται καρδιοπαθείς χωρίς να είναι! Αυτό συμβαίνει επειδή ένα φύσημα μπορεί να είναι εντελώς αθώο. Να υπάρχει, δηλαδή, χωρίς να υφίσταται απολύτως κανένα πρόβλημα στην καρδιά ή στα αγγεία, κάτι που στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων ισχύει για τα φυσήματα στα παιδιά. Από την άλλη μεριά όμως, δεν αποκλείεται το φύσημα να είναι η εκδήλωση ενός προβλήματος στις βαλβίδες της καρδιάς ή στα αγγεία. Ενημερωθείτε λοιπόν για το φύσημα, τον τρόπο που προκαλείται και πότε είναι ανησυχητικό.

Τι είναι το φύσημα

Το φύσημα δεν είναι ασθένεια. Είναι ένα ακουστικό σήμα, ένας ήχος, που δημιουργείται όταν:

● περνάει μεγάλη ποσότητα αίματος από υγιή αγγεία ή φυσιολογικές καρδιακές βαλβίδες (δηλαδή παρουσιάζεται η λεγόμενη υπερκινητική κυκλοφορία του αίματος) ή

● περνάει κανονική ποσότητα αίματος από ένα «πέρασμα» με στένωση (π.χ. ένα στενωμένο αγγείο, μία ελαττωματική βαλβίδα της καρδιάς). Και στις δύο περιπτώσεις η ροή του αίματος γίνεται στροβιλώδης. Με άλλα λόγια, διαταράσσεται η ομαλή ροή στην κυκλοφορία του αίματος. Καθώς το αίμα στροβιλίζεται, προκαλούνται δονήσεις, τις οποίες μπορεί να ακούσει ο γιατρός με το στηθοσκόπιο. O ήχος αυτών των δονήσεων μοιάζει με το θόρυβο που κάνουμε όταν φυσάμε, εξού και ο όρος «φύσημα».

Αθώο ή παθολογικό;

Το Αθώο φύσημα δεν συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα και δεν σχετίζεται με καρδιακά προβλήματα. Παρουσιάζεται όταν η κυκλοφορία του αίματος είναι πολύ γρήγορη (υπερκινητική), κάτι που μπορεί να συμβεί ακόμη και όταν είστε, π.χ., ταραγμένοι, αγχωμένοι ή και όταν αθλείστε! Φυσικά, ο μόνος αρμόδιος για να διαγνώσει εάν ένα φύσημα είναι αθώο είναι ο καρδιολόγος. Από τη στιγμή που ο ειδικός αποφανθεί ότι το φύσημα είναι αθώο, είναι σαν να μην το έχετε. Mπορείτε, π.χ., να ασχοληθείτε ανενόχλητοι με τα σπορ της αρεσκείας σας.

Το παθολογικό φύσημα συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα, π.χ. δύσπνοια, εύκολη κόπωση, λιποθυμικά επεισόδια, πόνο στο στήθος κατά την προσπάθεια. Μπορεί να οφείλεται σε μια βαλβιδοπάθεια (π.χ. στένωση ή ανεπάρκεια της μιτροειδούς ή της αορτικής βαλβίδας της καρδιάς) ή σε ένα στενωμένο αγγείο (π.χ. των καρωτίδων στο λαιμό). Με άλλα λόγια, μπορεί να εντοπίζεται είτε στην καρδιά είτε στα αγγεία. Στην πρώτη περίπτωση ο γιατρός ακροάζεται το φύσημα, τοποθετώντας το στηθοσκόπιο στο θώρακα, ενώ στη δεύτερη τοποθετώντας το στο σημείο του σώματος όπου βρίσκεται το στενωμένο αγγείο (π.χ. στο λαιμό για τις καρωτίδες, στα πόδια για τις μηριαίες αρτηρίες κλπ.).

Οι απαραίτητες εξετάσεις

Για τη διάγνωση της κατάστασης που προκαλεί το φύσημα είναι απαραίτητο να γίνουν:

● Λήψη του ιατρικού ιστορικού και κλινική εξέταση από το γιατρό, ώστε συνεκτιμώντας όλα τα στοιχεία να διαγνώσει την προέλευση του φυσήματος. H κλινική εξέταση πρέπει να γίνεται με τον εξεταζόμενο σε ηρεμία. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου αγχώδη άτομα, ιδίως γυναίκες, φαίνεται ότι έχουν φύσημα επειδή είναι ταραγμένες. Λόγω του άγχους, αυξάνεται η ροή του αίματος στα αγγεία και τις βαλβίδες της καρδιάς, οπότε ακούγεται φύσημα, το οποίο όμως στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι αθώο.

● Yπερηχογράφημα κατά την κρίση του γιατρού, προκειμένου να βεβαιωθεί αν το φύσημα που άκουσε είναι αθώο ή παθολογικό.

Πώς αντιμετωπίζεται

Όσον αφορά το αθώο φύσημα, δεν τίθεται θέμα αντιμετώπισης, μια και δεν σχετίζεται με κάποιο πρόβλημα υγείας. Για το παθολογικό φύσημα όμως, ο ειδικός πρέπει να εντοπίσει το σημείο της καρδιάς ή των αγγείων όπου ακούγεται το φύσημα και, βάσει της κλινικής εικόνας και των συμπτωμάτων του ασθενούς, να εκτιμήσει το μέγεθος του προβλήματος, ώστε να συστήσει την κατάλληλη αντιμετώπιση, π.χ., συντηρητική αγωγή (λήψη φαρμάκων) ή και χειρουργική επέμβαση (σε μια προχωρημένη βαλβιδοπάθεια).

Τι να προσέχουν όσοι έχουν παθολογικό φύσημα

• Εάν έχετε παθολογικό φύσημα, που προέρχεται από κάποια βαλβίδα της καρδιάς, τότε θα πρέπει να παίρνετε αντιβίωση, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας, όποτε χρειαστεί να υποβληθείτε σε οδοντιατρικές ή άλλες χειρουργικές επεμβάσεις. H αντιβίωση χορηγείται πριν και μετά την επέμβαση. Προφυλάσσει την καρδιά σας από τυχόν παθογόνους μικροοργανισμούς, που μπορεί να εισβάλουν στον οργανισμό σας κατά την επέμβαση και να προσβάλουν μία βαλβίδα της καρδιάς, προκαλώντας ενδοκαρδίτιδα.
• Όσον αφορά την άσκηση, ο γιατρός θα εκτιμήσει κατά πόσο επιτρέπεται ή όχι, γεγονός που εξαρτάται από τη σοβαρότητα της πάθησής σας. Eάν υπάρχει, λόγου χάρη, σοβαρή στένωση της μιτροειδούς βαλβίδας, η άσκηση μπορεί να αποβεί επικίνδυνη. Εάν η στένωση είναι μικρότερου βαθμού, μπορεί να συστηθεί μια ήπια μορφή άσκησης, όπως το περπάτημα. H ήπια άσκηση δεν θα «διορθώσει» την ελαττωματική βαλβίδα, αλλά θα σας προφυλάξει από άλλα προβλήματα, που μπορεί να επιβαρύνουν την καρδιακή σας λειτουργία (π.χ. υπέρταση).

Το φύσημα προτιμά

Τις Γυναίκες

Αγχώδεις γυναίκες, που βρίσκονται σε διαρκή ένταση, έχουν συχνά «φτερουγίσματα» (έκτακτες συστολές) και ταχυκαρδία, καθώς και θωρακικό πόνο στην περιοχή του στήθους, που μπερδεύεται με τα ενοχλήματα της στεφανιαίας νόσου, χωρίς όμως να σχετίζεται με αυτά. Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα συμπτώματα είναι χαρακτηριστικά των γυναικών που παρουσιάζουν το λεγόμενο «σύνδρομο πρόπτωσης της μιτροειδούς βαλβίδας», μία από τις εκδηλώσεις του οποίου είναι και το παθολογικό φύσημα. Το σύνδρομο αυτό παρουσιάζεται συχνότερα στις γυναίκες, σε ποσοστό 3-6%. Συνήθως δεν εξελίσσεται ως προς τη βαρύτητά του και αντιμετωπίζεται φαρμακευτικά. Σημαντική είναι η λήψη αντιβίωσης από τις πάσχουσες σε τυχόν χειρουργικές επεμβάσεις.

Τους Ενήλικους

Το παθολογικό φύσημα στους ενηλίκους συχνά είναι απότοκο μιας βαλβιδοπάθειας που προκλήθηκε από ρευματικό πυρετό στην παιδική ηλικία. Εάν, π.χ., ένας ενήλικος είχε πάθει ως παιδί αμυγδαλίτιδα από στρεπτόκοκκο, που δεν την αντιμετώπισε με την έγκαιρη λήψη αντιβίωσης, με αποτέλεσμα να εκδηλώσει ρευματικό πυρετό, τότε είναι πιθανό να παρουσιάσει μια βαλβιδοπάθεια που τον ακολουθεί στην ενήλικη ζωή του. Λυτό συμβαίνει επειδή ο στρεπτόκοκκος προσβάλλει τις βαλβίδες της καρδιάς. Σήμερα πάντως αυτός ο κίνδυνος είναι μικρός, μια και οι γονείς είναι πολύ πιο ευαισθητοποιημένοι ως προς την ορθή αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας των παιδιών.

Τους 60άρηδες

 Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας -άνω των 60 ή 70 ετών- μπορεί να παρουσιάσουν παθολογικό φύσημα, επειδή η φθορά της ηλικίας και η εναπόθεση αλάτων ασβεστίου στις βαλβίδες της καρδιάς οδηγούν στην εκφύλισή τους (π.χ. στένωση της αορτικής βαλβίδας λόγω ασβέστωσης).

Tα παιδιά

Τα φυσήματα που παρουσιάζουν τα παιδιά είναι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αθώα και οφείλονται στην αυξημένη (υπερκινητική) κυκλοφορία του αίματος και στην πιο εντατική καρδιακή λειτουργία που συνήθως αυτά έχουν. Με άλλα λόγια, η συνηθέστερη αιτία του φυσήματος στα παιδιά είναι το γεγονός ότι περνάει μεγάλη ποσότητα αίματος από τις καρδιακές τους βαλβίδες, οπότε προκαλούνται στροβιλισμός του αίματος και ο συνακόλουθος ήχος του φυσήματος. Το καρδιακό φύσημα στα παιδιά δεν είναι ασυνήθιστο. Εκτιμάται ότι το φύσημα είναι ο λόγος που 9 στα 10 παιδιά παραπέμπονται από τον παιδίατρο στον καρδιολόγο. Ωστόσο, καθώς το παιδί ενηλικιώνεται, το αθώο φύσημα υποχωρεί και δεν ακούγεται πια.