Αυτόματοι εμφυτεύσιμοι απινιδωτές

Σε ασθενείς με επεισόδια κοιλιακής μαρμαρυγής, τα οποία ανατάσσονται με ηλεκτρικό shock και δεν προλαμβάνονται με φαρμακευτική θεραπεία, συνιστάται η υποδόρια εμφύτευση ενός μικρού απινιδωτή, μεγέθους ίσου με το μέγεθος που είχε τα πρώτα χρόνια η γεννήτρια ενός βηματοδότη, με τον οποίο παρακολουθείται ο καρδιακός ρυθμός και γίνεται αυτόματη ανάταξη τη κοιλιακής ταχυκαρδίας ή μαρμαρυγής.

Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος οφείλεται είτε σε οξεία μηχανική δυσλειτουργία της καρδιάς, όπως στην περίπτωση ενός εκτεταμένου οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου που οδηγεί σε ρήξη του ελευθέρου τοιχώματος της καρδιάς ή σε οξεία μη αντιρροπούμενη καρδιοαναπνευστική ανεπάρκεια, είτε σε σοβαρή αρρυθμία η οποία επηρεάζει άμεσα την αιμοδυναμική κατάσταση του ασθενούς. Οι αρρυθμίες που οδηγούν σε αιφνίδιο καρδιακό θάνατο δεν είναι οι απλές αρρυθμίες που όλοι μας αισθανόμαστε, σαν φτερούγισμα ή αίσθημα κενού, εφόσον και οι φυσιολογικές καρδιές παρουσιάζουν αρρυθμίες που δεν έχουν καμιά επιβάρυνση στην ποσότητα της ζωής.

Πρόκειται για δύο σοβαρές αρρυθμίες που οδηγούν σε άμεση αιμοδυναμική κατέρρειψη, διότι δεν είναι δυνατή η αποτελεσματική συστολή της καρδιάς για την τροφοδοσία των οργάνων του σώματος με αίμα. Οι αρρυθμίες αυτές είναι η κοιλιακή ταχυκαρδία και η κοιλιακή μαρμαρυγή. Η μόνη δυνατότητα επαναφοράς είναι η άμεση ιατρική παρέμβαση και η χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος - απινίδωση, με ειδικό μηχάνημα που ονομάζεται εξωτερικός απινιδωτής, για την ανάταξη του ρυθμού σε κανονικό φλεβοκομβικό ρυθμό. Ο εξωτερικός απινιδωτής είναι μηχάνημα που βρίσκεται σε όλα τα Νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας και χρειάζεται ειδική εκπαίδευση για τη χρήση του.

Δυστυχώς, η άμεση αντιμετώπιση δεν είναι πάντα δυνατή, εφόσον μεσολαβεί κάποιες φορές μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι την ειδοποίηση και την προσέλευση των διασωστών του ΕΚΑΒ, και σε κάποιες περιοχές όπως τα νησιά και απομακρυσμένες περιοχές το χρονικό διάστημα είναι πολύ μεγαλύτερο και χρειάζεται ακόμη και αερομεταφορά, λόγω έλλειψης βασικών ιατρικών μέσων.

Έτσι, η πρόληψη του αιφνιδίου αρρυθμικού καρδιακού θανάτου μετετράπη σε μια από τις πιο κριτικές προκλήσεις των συγχρόνων συστημάτων δημόσιας υγείας.

Το 1980 γίνεται για πρώτη φορά η αναφορά εμφύτευσης αυτομάτου απινιδωτού σε άνθρωπο.

Τι είναι ο αυτόματος απινιδωτής και πώς τοποθετείται;

Ο εμφυτεύσιμος απινιδωτής έχει μέγεθος ενός σπιρτόκουτου. Είναι κατασκευασμένο από δύο μέρη : Μία γεννήτρια ηλεκτρικών εκενώσεων, οποία περιλαμβάνει την μπαταρία και διάφορα ηλεκτρονικάκυκλώματα. Τα καλώδια που ονομάζονται ηλεκτρόδια. Ανάλογα με τον τύπο του απινιδωτή, μπορεί να έχει ένα ή δύο ηλεκτρόδια.

Αυτόματος απινιδωτής είναι συσκευή χορήγησης ηλεκτρικού ρεύματος σαν τον εξωτερικό απινιδωτή, που χρησιμοποιούμε στα νοσοκομεία, αλλά μικρού μεγέθους που τοποθετείται στον ασθενή και έτσι ο ασθενής είναι προστατευόμενος, διότι είναι σαν να έχει ένα καρδιολόγο συνεχώς μαζί του.

Η συσκευή είναι παρόμοια με τον βηματοδότη, αλλά ο βηματοδότης είναι συσκευή που αντικαθιστά τον εξαντλημένο ή πάσχοντα βηματοδότη της καρδιάς μας και δίνει ρυθμό όταν οι σφύξεις του ασθενούς πέσουν κάτω από ένα χαμηλό όριο. Ο απινιδωτής είναι ταυτόχρονα βηματοδότης και απινιδωτής. Δηλαδή βοηθά και σε περίπτωση βραδυκαρδίας, αλλά και σε περίπτωση εμφάνισης θανατηφόρου αρρυθμίας αντιλαμβάνεται το γεγονός, ενεργοποιείται και χορηγεί ενέργεια άμεσα και τερματίζει την επικίνδυνη αρρυθμία, ενώ ο ασθενής δεν έχει ανάγκη νοσηλείας.

Αποτελεί συνεπώς την ασπίδα του ασθενούς απέναντι σε επικίνδυνη για τη ζωή αρρυθμία 24 ώρες το 24ωρο, ενώ ο ασθενής συνεχίζει την κανονική του ζωή. Θεωρείται επανάσταση της σύγχρονης ιατρικής τεχνολογίας.

Σε ποιους ασθενείς τοποθετείται τέτοια συσκευή;

Στην αρχή, όλες οι επιστημονικές μελέτες απέδειξαν ότι τέτοια συσκευή πρέπει να τοποθετείται σαν δευτερογενής πρόληψη σε όλους τους ασθενείς που ανένηψαν από ένα επεισόδιο αιφνιδίου αρρυθμικού θανάτου με ιατρική βοήθεια. Όμως, μετά από νέες μελέτες, προσδιορίστηκαν ομάδες ασθενών που βάσει της νόσου και κάποιων άλλων εκτιμούμενων κλινικών παραγόντων θεωρούνται υψηλού κινδύνου ασθενείς για εμφάνιση τέτοιου αρρυθμικού επεισοδίου. Σε αυτούς τους ασθενείς τοποθετείται σαν πρωτογενής πρόληψη η συσκευή, πριν δηλαδή να εμφανίσουν επεισόδιο.

Ποια νοσήματα έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών αρρυθμιών;

• Στεφανιαία νόσος - με προηγηθέν έμφραγμα μυοκαρδίου

• Διατατική μυοκαρδιοπάθεια

• Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια

• Βαλβιδοπάθειες

• Γενετικά Νοσήματα όπως: το Σύνδρομο μακρού QT, το Σύνδρομο Brugada, η Κατεχολαμινεργική Πολύμορφη Κοιλιακή Ταχυκαρδία, η Αρρυθμιογόνος Δυσπλασία της δεξιάς κοιλίας, και τέλος οι Χειρουργηθείσες κυανωτικές συγγενείς καρδιοπάθειες.

Λόγω της σημαντικής μείωσης του αιφνιδίου αρρυθμικού θανάτου που παρατηρήθηκε σε μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες με τη χρήση του εμφυτευόμενου αυτομάτου απινιδωτού, σήμερα έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση του ετήσιου αριθμού εμφυτεύσεων και διεύρυνση των ενδείξεων εμφύτευσης.

Πώς τοποθετούνται οι συσκευές;

Οι συσκευές τοποθετούνται όπως και οι βηματοδότες με τοπική αναισθησία στο αιμοδυναμικό εργαστήριο. Η συσκευή αποτελείται από τα ηλεκτρόδια και τη γεννήτρια. Τα ηλεκτρόδια προωθούνται στις καρδιακές κοιλότητες διαφλέβια, μέσω της υποκλειδίου ή της κεφαλικής φλέβας, η προσπέλαση των οποίων γίνεται διαδερμικά. Η γεννήτρια τοποθετείται σε μια υποδόρια θήκη.

Η λειτουργία της συσκευής προγραμματίζεται εξωτερικά με ειδικό μηχάνημα-προγραμματιστή αναίμακτα και ανώδυνα.

Η συσκευή παρακολουθεί επί 24ωρου βάσεως τον καρδιακό ρυθμό και ενεργοποιείται όταν αντιληφθεί παθολογικό ρυθμό. Τα στοιχεία για την αναγνώριση του παθολογικού ρυθμού τα δίνει μέσω του εξωτερικού προγραμματιστή στη γεννήτρια ο γιατρός που τοποθετεί τη συσκευή.

Είναι πλέον γνωστό ότι οι συσκευές παρέχουν υψηλή ασφάλεια. Η αποτελεσματικότητά τους είναι σημαντική, εφόσον μειώνουν την ολική θνητότητα κατά 35-40% στους ασθενείς που έχουν κριθεί ως υψηλού κινδύνου ασθενείς.

Ο τρόπος ζωής των ασθενών δεν περιορίζεται από τη συσκευή.

Ο μόνος κίνδυνος είναι η έκθεση σε υψηλά μαγνητικά πεδία, που δεν είναι συνήθη στην καθημερινή μας ζωή.

Η χρήση κινητών τηλεφώνων επιτρέπεται και από τον ίδιο τον ασθενή, αλλά με το χέρι της άλλης πλευράς από την πλευρά της τοποθέτησης.

Ο εμφυτεύσιμος καρδιακός απινιδωτής έχει πολύ υψηλή αποτελεσματικότητα. Εάν μάλιστα λάβουμε υπόψη μας το γεγονός ότι στις ενδείξεις τοποθέτησης συμπεριλαμβάνονται γενετικά νοσήματα, συνεπώς οι συσκευές τοποθετούνται σε νεαρά και υγιή κατά τα άλλα άτομα, ίσως και αθλητές, και καταστέλλουν έναν αιφνίδιο αρρυθμικό θάνατο, γίνεται αμέσως αντιληπτή η τεράστια προσφορά τους στην επιβίωση.

Η εξάπλωση της χρήσης των εμφυτεύσιμων απινιδωτών έχει αλλάξει ριζικά στην αντιμετώπιση των κοιλιακών ταχυαρρυθμιών. Η αρρυθμική θνητότητα εξαλείφεται σχεδόν απόλυτα, ό,τι δηλαδή έχει γίνει παλαιότερα με τους βηματοδότες και τον βραδυαρρυθμικό αιφνίδιο θάνατο. Η ολική πρόγνωση, όμως, κι εδώ εξαρτάται από τη βαρύτητα της υποκείμενης οργανικής καρδιοπάθειας, κάτι που θα πρέπει να συνεκτιμάται πάντοτε στην καθημερινή κλινική πράξη.