Κοιλιακή ταχυκαρδία (ΚΤ)

Όπως έχουμε αναφέρει φυσιολογικά οι παλμοί της καρδιάς προέρχονται από τον φλεβόκομβο ο οποίος βηματοδοτεί την καρδιά με 60-100 παλμούς ανά λεπτό

Εάν για κάποια αιτία μια έκτοπη εστία που βρίσκεται στο επίπεδο των κοιλιών αναλάβει να βηματοδοτεί την καρδία τότε λέμε ότι υπάρχει κοιλιακή ταχυκαρδία.

Φλεβοκομβικός ρυθμός (ΦΡ) σε ασθενή που διακόπτεται από δύο επεισόδια κοιλιακής ταχυκαρδίας (ΚΤ)

Ποιοι οι μηχανισμοί της ΚΤ;

Αυτοματικό κέντρο:

Μια έκτοπη εστία στις κοιλίες παράγει ερεθίσματα σε συχνότητα μεγαλύτερη από την φλεβοκομβική

Επανεισόδου:

Λόγω βλάβης της αγωγής στις κοιλίες δημιουργεί κύκλωμα επανεισόδου. Σε αυτό το ερέθισμα κινείται κυκλικά στο καρδιακό μυ και συντηρεί την ταχυκαρδία.

Ποια τα αίτια της ΚΤ;

Εμφανίζεται πάντα σαν επιπλοκή οργανικών παθήσεων της καρδιάς. Τα πιο συχνά αίτια είναι

Στεφανιαία νόσος
Μυοκαρδιοπάθειες
Υπερτασική καρδιοπάθεια
Βαλβιδοπάθειες
Μεταβολικές διαταραχές

Ποια τα συμπτώματα του αρρώστου;

Αιφνίδια έναρξη προκάρδιων παλμών. Εάν η υποκείμενη καρδιοπάθεια είναι σοβαρή μπορεί να συνοδεύεται από ζάλη, λιποθυμία, υπόταση.

Σε αρκετές περιπτώσεις είναι μικρής διάρκείας και ανατάσσεται από μόνη της, εάν δε παραταθεί οδηγεί τον άρρωστο στο νοσοκομείο. Τα επεισόδια αυτά μπορεί να επαναλαμβάνονται.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Βασικά γίνεται από το ιστορικό και το ηλεκτροκαρδιογράφημα.

Ηλεκτροκαρδιογράφημα: γρήγορος ρυθμός με συχνότητα από 150 –250 σφύξεις ανά λεπτό. Τα QRS συμπλέγματα είναι διευρυμένα και κολπικά επάρματα Ρ που δεν φαίνονται.

Εάν είναι μικρής διάρκειας και δεν καταγράφεται στο ηλεκτροκαρδιογράφημα η χρειάζεται επί πλέον εκτίμηση του αρρώστου τίθεται Holter καρδιάς 24ωρου.

Ποια η θεραπεία;

Θεραπεία πρωταρχικά της υποκείμενης καρδιοπάθειας

Φαρμακευτική:

Χορηγείται ξυλοκαίνη, προκαιναμίδη, αμιοδαρόνη.

Ηλεκτρική ανάταξη:

Όταν αποτύχουν τα φάρμακα ή ο άρρωστος έχει υπόταση ή δύσπνοια.

Πρόληψη:

Εάν εμφανίζεται κατά το πρώτο 24ωρο του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου δεν χρειάζεται μακροχρόνια θεραπεία.

Στις άλλες περιπτώσεις εάν δεν υπάρχει εμφανές αίτιο που την προκαλεί χρίζεται ηλεκτροφυσιολογική μελέτη και ανάλογα κατευθύνεται η θεραπεία, η οποία είναι φαρμακευτική, κατάλυση της έκτοπης εστίας με ρεύμα ή εμφύτευση μόνιμου απινιδωτή.

Άλλες μορφές κοιλιακής ταχυκαρδίας

Ταχυκαρδία από ιδιοκοιλιακό ρυθμό ή επιταχυνόμενη κοιλιακή ταχυκαρδία

Πρόκειται για ταχυκαρδία οφειλόμενη σε αυτοματικό κύτταρο των κοιλιών, που εκπέμπει ερεθίσματα σε συχνότητα ίση ή μεγαλύτερη από τη συχνότητα του φλεβοκόμβου. Υπενθυμίζεται ότι φυσιολογικά η καρδιά λειτουργεί με τα φλεβοκομβικά ερεθίσματα, διότι η συχνότητα εκπομπής ερεθισμάτων από τα αυτοματικά κύτταρα του φλεβοκόμβου είναι μεγαλύτερη από την ιδιοσυχνότητα εκπομπής των αυτοματικών κυττάρων του κοιλιακού μυοκαρδίου. Εάν όμως από κάποια αιτία αυξηθεί η συχνότητα εκπομπής ερεθισμάτων σε αυτοματικά κύτταρα των κοιλιών, ώστε να είναι μεγαλύτερη από τη συχνότητα του φλεβοκόμβου, τότε οι κοιλίες λειτουργούν με τα κοιλιακά αυτοματικά κύτταρα και έχουμε ταχυκαρδία από ιδιοκοιλιακό ρυθμό.

Σε κοιλιακή ταχυκαρδία από αυξημένο ιδιοκοιλιακό ρυθμό το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) δείχνει τα ανώμαλα, διευρυσμένα συμπλέγματα QRS μάλλον ρυθμικά, όπως ακριβώς και στην παροξυσμική κοιλιακή ταχυκαρδία, με τη διαφορά ότι εδώ η συχνότητα είναι σχετικά μικρή 70-100/λ ή λίγο μαγαλύτερη, και μεγάλη η απόσταση της 1ης συστολής της ταχυκαρδίας από την προηγούμενη φλεβοκομβική, επειδή ουσιαστικά πρόκεται για ρυθμό διαφυγής.

Κλινική σημασία

Η σχετικά χαμηλή κοιλιακή συχνότητα δεν προκαλεί αιμοδυναμικές διαταραχές και η λειτουργία του υπεύθυνου αυτοματικού κυττάρου είναι σταθερή, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος κοιλιακής μαμαρυγής.

Η ταχυκαρδία από αυξημένο ιδιοκοιλιακό ρυθμό δεν έχει ανάγκη θεραπείας. Συνηθέστερα παρατηρείται κατά την οξεία φάση του εμφράγματος, κατά την οποία λέγεται ότι ίσως είναι συχνότερη από την παροξυσμική κοιλιακή. Ο φλεβοκομβικός ρυθμός συνήθως αποκαθίσταται αυτομάτως, και ενίοτε μετά χορήγηση ατροπίνης.

Πολύμορφη κοιλιακή ταχυκαρδία(torsades des pointes) ή σύνδρομο με μακρό Q-T

Στην ταχυκαρδία αυτή παρατηρείται εναλλαγή της μορφολογίας, του μεγέθους και του ηλεκτρικού άξονα των κοιλιακών συμπλεγμάτων QRS. Η κοιλιακή συχνότητα είναι αρκετά μεγάλη 150-200/λ, ή περισσότερο και χαρακτηριστικό των ανωμάλων και διευρυσμένων συμπλεγμάτων QRS είναι ότι εμφανίζονται «δίκην ριπιδίου» και καταλήγουν σε οξεία κορυφή «ζενίθ» για μια ομάδα συστολών και σε οξύ ναδίρ για μιά επόμενη ομάδα. Από την εναλλαγή ης οξείας καταλήξεως προς τα πάνω και προς τα κάτω η πολύμορφη αυτή ταχυκαρδία είναι γνωστή και ως torsades des pointes

Είναι σοβαρή διαταραχή του καρδιακού ρυθμού και συχνά εμφανίζεται ως επιπλοκή μερικού ή πλήρους κολποκοιλιακού αποκλεισμού με ή χωρίς συγκοπτικές κρίσεις. Συνηθισμένο εύρημα πριν ή μετά την ταχυκαρδία είναι η παράταση του διαστήματος QT, η οποία πιθανόν να είναι υπεύθυνη για την εκδήλωση αυτής της αρρυθμίας.

Αίτια του torsades des pointes είναι:

Συγγενή, όπου ευρίσκεται σταθερά παρατεταμένο διάστημα QT και υπάρχει πάντοτε διέγερση του συμπαθητικού συστήματος.
Επίκτητα, με σταθερή παράταση του QT αλλά χωρίς διέγερση του αδρενεργικού συστήματος. Συνηθέστερες αιτίες είναι το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, η υποκαλιαιμία, η λήψη αντιαρρυθμικών φαρμάκων όπως η κινιδίνη, η αμιωδαρόνη, κ.ά.

Θεραπεία του συνδρόμου με μακρό QT :

Επίκτητο : 1) Αιτιολογική με διακοπή του υπεύθυνου φαρμάκου, διόρθωση υποκαλιαιμίας κ.λπ. 2) Αύξηση της καρδιακής συχνότητας με χορήγηση β-διεγέρη (ισοπροτερενόλη) ή με προσωρινή τεχνητή βηματοδότηση. 3) Ενδοφλέβια χορήγηση θεϊκού μαγνησίου (1-3 γρ).
Συγγενές : 1) Οι μέγιστες δόσεις των β-αναστολέων προς βράχυνση του QT με πολύ καλά αποτελέσματα. Επί αποτυχίας αυτών 2) Χειρουργική εκτομή του αριστερού αστεροειδούς γαγγλίου.

Κοιλιακή ταχυκαρδία του χώρου εξόδου της δεξιάς κοιλίας

Πρόκειται για μια οντότητα που έχει περιγραφεί πρόσφατα και συναντάται σε άτομα με φυσιολογική καρδιά χωρίς οργανικό υπόστρωμα της μυοκαρδιοπάθειας. Έχει μορφολογία αποκλεισμού αριστερού σκέλους με κάθετη απόκλιση του άξονα. Αυτές οι ταχυκαρδίες μπορεί να εμφανίζονται κατά την άσκηση και ανατάσσονται με χορήγηση αδενοσίνης ή βεραπαμίλης. Η πρόγνωσή τους είναι καλοήθης, αλλά δεν είναι σπάνια τα έντονα συμπτώματα (π.χ. προσυγκοπή) καθώς επίσης και η εκδήλωση της μορφής ταχυμυοκαρδιοπάθειας με σοβαρή συστολική δυσλειτουργία. Στις μέρες μας, η θεραπεία εκλογής είναι η κατάλυση με ραδιοσυχνότητα, που έχει πάνω από 95% επιτυχία