Κολπική μαρμαρυγή

Φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός

Φυσιολογικά, ο καρδιακός παλμός ξεκινά από τον φλεβόκομβο πού εντοπίζεται στο δεξιό κόλπο. Όταν ο φλεβόκομβος πυροδοτεί, η ηλεκτρική δραστηριότητα διασπείρεται κατά μήκος του δεξιού και αριστερού κόλπου, και προκαλεί τη συστολή τους. Τα ερεθίσματα ταξιδεύουν προς τον κολποκοιλιακό κόμβο, ο οποίος είναι ή γέφυρα που επιτρέπει να πηγαίνουν τα ερεθίσματα από τους κόλπους στις κοιλίες. Το ερέθισμα τότε οδεύει διαμέσου των τοιχωμάτων των κοιλιών, προκαλώντας την συστολή τους.

Τα φυσιολογικά ηλεκτρικά ερεθίσματα της καρδιάς έχουν ως αποτέλεσμα τη φυσιολογική πλήρωση με αίμα και τη συστολή της καρδιάς.

Τι είναι η κολπική μαρμαρυγή;

Η κολπική μαρμαρυγή είναι μία από τις συνηθέστερες ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού. Προσβάλλει περισσότερο από το 1% του πληθυσμού και κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περισσότερες από 5 νέες περιπτώσεις κολπικής μαρμαρυγής ανά 10.000 κατοίκους.

Στην κολπική μαρμαρυγή, πολλά ερεθίσματα ξεκινούν και εξαπλώνονται στους κόλπους. Ο ρυθμός πού προκύπτει είναι αποδιοργανωμένος, ταχύς και ανώμαλος. Επειδή τα ερεθίσματα ταξιδεύουν

στους κόλπους με ακανόνιστο τρόπο, οι κόλποι είναι ανίκανοι να συσταλθούν με κανονικό ρυθμό.

Η καρδιακή συχνότητα στους κόλπους μπορεί να ποικίλει από 300 έως 600 σφυγμούς το λεπτό. Ευτυχώς ο κολποκοιλιακός κόμβος περιορίζει τον αριθμό των ερεθισμάτων πού οδεύουν στις κοιλίες. Η καρδιακή συχνότητα πού προκύπτει είναι ανώμαλη και κυμαίνεται περίπου από 50 σε 150 σφίξεις το λεπτό.

Συχνότητα της κολπικής μαρμαρυγής

Ο επιπολασμός της νόσου εξαρτάται άμεσα από τις ηλικιακές ομάδες πληθυσμού, αγγίζοντας το 5% για ηλικίες > 65 ετών και σχεδόν το 10% για ηλικίες > 80 ετών. Η κολπική μαρμαρυγή σχετίζεται με αύξηση του κινδύνου εμφάνισης θρομβοεμβολικού και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Ο συνολικός κίνδυνος εμφάνισης ΑΕΕ κυμαίνεται περί το 5% ανά έτος, δηλαδή είναι 5-6 φορές μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο κίνδυνο σε ασθενείς αντίστοιχης ηλικίας με φλεβοκομβικό ρυθμό. Η πρόληψη θρομβοεμβολικού επεισοδίου γίνεται με τη χορήγηση κατάλληλης αντιθρομβωτικής αγωγής και αποτελεί βασικό θεραπευτικό στόχο, παράλληλα με την αντιαρρυθμική αγωγή, στην αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής.

Που οφείλεται η κολπική μαρμαρυγή;

Συχνότερες αιτίες

Λιγότερο συχνές αιτίες

Σε τουλάχιστον 10% των περιπτώσεων, καμία υποκείμενη καρδιοπάθεια δεν ανευρίσκεται. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ή κολπική μαρμαρυγή μπορεί να σχετίζεται με αλκοόλ, κατάχρηση καφέ, ορισμένα φάρμακα, ηλεκτρολυτικές η μεταβολικές διαταραχές, η σοβαρές λοιμώξεις. Τέλος υπάρχουν περιπτώσεις οπού καμία αιτία δεν ανευρίσκεται. Πρόσφατα έχει βρεθεί ότι αιτία της κολπικής μαρμαρυγής μπορεί να είναι η φλεγμονή.

Ποια είναι τα συμπτώματα της κολπικής μαρμαρυγής;

Τα συμπτώματα της κολπικής μαρμαρυγής περιλαμβά­νουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:

  • Αίσθημα παλμών - ένα ξαφνικό φούσκωμα, φτερούγισμα ή ταχυπαλμία στο στήθος.

  • Έλλειψη ενέργειας ή αίσθημα κόπωσης.

  • Ζάλη - αίσθημα ελαφριάς κεφαλαλγίας ή λιποθυμίας.

  • Θωρακική δυσφορία - πόνος, πίεση στο στήθος.

  • Δύσπνοια - δυσκολία αναπνοής σε συνήθεις δραστηριότητες ή στην ηρεμία.

Μερικοί άνθρωποι έχουν κολπική μαρμαρυγή χωρίς κανένα σύμπτωμα. Είναι επικίνδυνη ή κολπική μαρμαρυγή;

Πολλοί άνθρωποι ζουν για χρόνια με κολπική μαρμαρυγή χωρίς προβλήματα. Για πολλά χρόνια η κολπική μαρμαρυγή θεωρούνταν μία αβλαβής διαταραχή. Εν τούτοις, τώρα είναι γνωστό ότι η χρόνια κολπική μαρμαρυγή μπορεί να προκαλέσει μελλοντικά προβλήματα:

  • Επειδή οι κόλποι συστέλλονται γρήγορα και ανώμαλα, το αίμα δεν ρέει αρκετά γρήγορα σε αυτούς. Αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να θρομβωθεί. Αν ο θρόμβος εξωθηθεί από την καρδιά, μπορεί να ταξιδέψει στον εγκέφαλο και να προκαλέσει εγκεφαλικό. Οι άνθρωποι με κολπική μαρμαρυγή έχουν πέντε με επτά φορές αυξημένες πιθανότητες για εγκεφαλικό από το γενικό πληθυσμό. Θρόμβοι μπορούν, επίσης, να ταξιδέψουν και σε αλλά μέλη του σώματος (νεφροί, καρδιά, έντερα) προκαλώντας βλάβη.

  • Η κολπική μαρμαρυγή μπορεί επίσης να μειώσει την αντλητικό ικανότητα της καρδιάς μέχρι 20 έως 30%. Η κολπική μαρμαρυγή που συνδυάζεται με γρήγορη καρδιακή συχνότητα για μακρά χρονική περίοδο μπορεί να προκαλέσει καρδιακή ανεπάρκεια τη λεγόμενη ταχυμυοκαρδιοπάθεια.

Η χρόνια κολπική μαρμαρυγή χωρίς θεραπεία συνοδεύεται με αύξηση του κινδύνου για θάνατο.

Πώς διαγιγνώσκεται ή κολπική μαρμαρυγή;

Η κολπική μαρμαρυγή διαγιγνώσκετε με τις ακόλουθες εξετάσεις:

Αυτές οι συσκευές monitor βοηθούν να αποκαλυφθούν ανωμαλίες στον καρδιακό ρυθμό, το είδος τους, τη διάρκεια τους και πιθανόν η αιτία τους.

Πως θεραπεύεται η κολπική μαρμαρυγή;

Ο σκοπός της θεραπείας της κολπικής μαρμαρυγής είναι:

  • να επανέλθει φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός.

  • να υπάρχει έλεγχος της καρδιακής συχνότητας.

  • να γίνει πρόληψη δημιουργίας θρόμβων και εκδήλωσης εγκεφαλικού.

Πολλές επιλογές είναι διαθέσιμες για θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής. Αυτές περιλαμβάνουν φάρμακα, μεταβολές του τρόπου ζωής και πολλές παρεμβάσεις όπως η καρδιομετατροπή, η θεραπεία με κατάλυση, η θεραπεία με συσκευές και η εγχείρηση. Η θεραπευτική επιλογή εξαρτάται από το ρυθμό και τα συμπτώματα.

Φάρμακα

Η συνταγογράφηση φαρμάκων για τη θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής εξαρτάται από το θεραπευτικό στόχο:

Ανάκτηση φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού:

Πολλά φάρμακα είναι διαθέσιμα για την ανάκτηση και διατήρηση ενός φυσιολογικού καρδιακού ρυθμού. Αυτά τα φάρμακα (αντιαρρυθμικά) περιλαμβάνουν την προπαφενόνη (Rythmonorm) και την αμιοδαρόνη (Angoron). Πιθανότατα χρειάζεται εισαγωγή στο νοσοκομείο όταν πρωτοχρησιμοποιούνται αυτά τα φάρμακα έτσι ώστε να ελέγχεται προσεκτικά ο καρδιακός ρυθμός. Αυτά τα φάρμακα είναι αποτελεσματικά στο 30 με 60% των περιπτώσεων, αλλά μπορεί να χάσουν την αποτελεσματικότητα τους με την πάροδο του χρόνου. Πολλά έχουν δυνητικά σοβαρές παρενέργειες και ο κάθε ασθενής αντιδρά διαφορετικά στα φάρμακα Μπορεί να χρειασθεί ή δοκιμή πολλών φαρμάκων για να βρεθεί το καλλίτερο για ένα συγκεκριμένο ασθενή. Πρόσφατα δοκιμάζονται φάρμακα με αντιφλεγμονώδη δράση όπως τα στεροειδή για την αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής.

Έλεγχος καρδιακής συχνότητας:

Ό έλεγχος της καρδιακής συχνότητας μπορεί να γίνει με τη χορήγηση διγοξίνης ή δυο άλλων κατηγοριών φαρμάκων πού ελέγχουν την καρδιακή συχνότητα, τους βήτα-αναστολείς και τους αναστολείς διαύλων ασβεστίου.

Πρόληψη θρόμβων και εγκεφαλικού:

Αντιπηκτικά φάρμακα όπως η κουμαδίνη (εμπορική ονομασία Sintrom) (ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ) χορηγούνται για να μειώσουν τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων η εγκεφαλικού. Η κουμαδίνη μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού 60-80% σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Όταν χρησιμοποιείται κουμαδίνη, χρειάζονται αιματολογικές εξετάσεις για να εξασφαλιστεί ότι η πηκτικότητα του αίματος είναι σε ασφαλές και αποτελεσματικό επίπεδο. Μερικοί ασθενείς μπορεί να λάβουν ασπιρίνη αντί κουμαδίνης.

Με βάση τα προαναφερθέντα δεδομένα, ο ρόλος των αντιπηκτικών έχει πλέον καθιερωθεί στη πρόληψη του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς με ΚΜ. Ανάμεσα στα πλεονεκτήματα των αντιπηκτικών πρέπει να αναφερθούν η καλά τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα, η απουσία παρενεργειών, εκτός φυσικά από την αιμορραγία, και το χαμηλό κόστος. Όμως τα αντιπηκτικά έχουν πρακτικά πολύ στενό θεραπευτικό εύρος και χρήζουν τακτική παρακολούθηση του INR (εξέταση που γίνεται στο αίμα), ώστε να διατηρείται εντός θεραπευτικών ορίων. Συνήθως το INR πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 2-3. Επιπροσθέτως, τα αντιπηκτικά εμφανίζουν πολλές αλληλεπιδράσεις με τροφές και φάρμακα, έχουν μεγάλο χρόνο ημισείας ζωής και καθυστερημένη έναρξη δράσης.

Νεώτερα αντιπηκτικά

Υπάρχουν πλέον διαθέσιμα νέα αντιθρομβωτικά φάρμακα, που συναγωνίζονται επιτυχώς με τα αντιπηκτικά στο πεδίο της πρόληψης αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου οε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Το dabigatran (εμπορικό όνομα (Pradaxa) είναι άμεσος αναστολέας της θρομβίνης, με δράση τόσο επί της ελεύθερης όσο και της συνδεδεμένης με ινώδες θρομβίνης. Έχει παρόμοια αποτελεσματικότητα με τη κουμαδίνη για την πρόληψη θρομβοεμβολικού επεισοδίου, με λιγότερα αιμορραγικά συμβάματα

Το rivaroxaban είναι αναστολέας του παράγοντα Xa, με εντυπωσιακές φαρμακολογικές ιδιότητες όπως χορήγηση άπαξ ημερησίως, ταχεία έναρξη δράσης και προβλέψιμη φαρμακοκινητική. Είναι ισοδύναμο της κουμαδίνης για την πρόληψη αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Επιπροσθέτως, δεν υπήρξε σημαντική διαφορά στον κίνδυνο εμφάνισης μείζονος αιμορραγικού συμβάματος

Μεταβολές του τρόπου ζωής

Εάν η αρρυθμία συμβαίνει πιο συχνά με συγκεκριμένες δραστηριότητες, πρέπει να υπάρξει:

  • Διακοπή καπνίσματος.

  • Περιορισμός στη λήψη αλκοόλ.

  • Περιορισμός η διακοπή της κατανάλωσης καφέ. Μερικοί άνθρωποι είναι ευαίσθητοι στην καφεΐνη και μπορεί να παρατηρήσουν περισσότερα συμπτώματα όταν χρησιμοποιούν προϊόντα οπός το τσάι, ο καφές, η κόλα και ορισμένα φάρμακα

  • Προσοχή σε αντιβηχικά και φάρμακα για το κοινό κρυολόγημα.  Μερικά από αυτά περιέχουν συστατικά που προάγουν τις αρρυθμίες.

Παρεμβάσεις (Ηλεκτρική καρδιομετατροπή και Ablation)

Όταν τα φάρμακα αποδειχθούν ανίκανα να διορθώσουν η να ελέγξουν την κολπική μαρμαρυγή, μπορεί να χρειασθεί κάποια παρέμβαση:

Ηλεκτρική καρδιομετατροπή

Εάν τα φάρμακα δεν είναι ικανά να ελέγξουν μία επίμονη αρρυθμία μπορεί να απαιτηθεί καρδιομετατροπή. Μετά τη χορήγηση μιας βραχείας δράσης αναισθησίας, χορηγείται ηλεκτρικό σοκ στο θωρακικό τοίχωμα το οποίο επαναφέρει το φυσιολογικό ρυθμό.

Κατάλυση με καθετήρα (Ablation)

Η θεραπεία κατάλυσης επιλέγεται για ασθενείς πού δεν ανέχονται τα φάρμακα η όταν τα φάρμακα αποτυγχάνουν να διατηρήσουν φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό.

Δυο τύποι κατάλυσης μπορούν να εφαρμοστούν. Και οι δυο εφαρμόζονται από ηλεκτροφυσιολόγο (ιατρό που ειδικεύεται στη θεραπεία αρρυθμιών).

Απομόνωση πνευμονικών φλεβών:

Ειδικοί καθετήρες διέρχονται μέσω των φλεβών στην καρδιά. Μία βελόνα χρησιμοποιείται για να τοποθετήσει τους καθετήρες στον αριστερό κόλπο. Οι καθετήρες χρησιμοποιούνται και για τη χορήγηση ενέργειας (κατάλυση) και για τη χαρτογράφηση (ψάξιμο για ηλεκτρικά ερεθίσματα που πυροδοτούν την ανωμαλία, που προκαλεί την κολπική μαρμαρυγή). Η ενέργεια πού χορηγείται από τον καθετήρα στην περιοχή πού συνδέει τον κόλπο με την πνευμονική φλέβα προκαλεί μία κυκλική ουλή. Η ουλή σταματά όλα τα ερεθίσματα πού πυροδοτούνται μέσα στην πνευμονική φλέβα, και έτσι εμποδίζει την εμφάνιση της κολπικής μαρμαρυγής. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται σε όλες τις πνευμονικές φλέβες. Ο στόχος είναι η απομόνωση μάλλον παρά η κατάλυση της εστίας πού είναι υπεύθυνη για την πυροδότηση της κολπικής μαρ­μαρυγής μέσω κυκλοτερούς αποκλεισμού της αγωγής,

Κατάλυση του κολποκοιλιακού κόμβου:

Κατά την κατάλυση, μαλακά σύρματα (καθετήρες) εισάγονται δια μέσου των φλεβών από τη βουβωνική χώρα, και από εκεί στην καρδιά. Ηλεκτρική ενέργεια υψηλής συχνότητας διοχετεύεται με τον καθετήρα για να καταστρέψει τον κολποκοιλιακό κόμβο. Αυτή η ενέργεια διακόπτει την οδό αγωγής μεταξύ κόλπων και κοιλιών. Επειδή ή κατάλυση προκαλεί μεγάλη επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού, ένας μόνιμος βηματοδότης πρέπει να εμφυτευτεί για να διατηρήσει έναν ικανοποιητικό καρδιακό ρυθμό. Η κατάλυση του κολποκοιλιακού κόμβου συνδυαζόμενη με την εμφύτευση βηματοδότη βελτιώνει τα συμπτώματα της κολπικής μαρμαρυγής. Εν τούτοις, η κολπική μαρμαρυγή συνεχίζεται και τα αντιπηκτικά απαιτούνται για να μειώσουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού.

Καρδιοχειρουργική

Οι ασθενείς με χρόνια κολπική μαρμαρυγή πού δεν ανακουφίζονται με φάρμακα, παρεμβάσεις ή έχουν άλλες καταστάσεις πού απαιτούν καρδιοχειρουργική επέμβαση είναι υποψήφιοι για χειρουργική θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής.

Η επέμβαση Maze είναι μια επιτυχής εγχείρηση στην οποία γίνονται μια σειρά από ακριβείς τομές στο δεξιό και αριστερό κόλπο νια να περιορίσουν τα ηλεκτρικά ερεθίσματα σε καθορισμένες οδούς για να φτάσουν τον κολποκοιλιακό κόμβο.

Μερικοί ασθενείς μπορεί να έχουν κολπική μαρμαρυγή σε συνδυασμό με άλλα καρδιακά προβλήματα (όπως βαλβιδική ή στεφανιαία νόσο), πού απαιτούν εγχείρηση. Σε αυτή την περίπτωση, ο χειρουργός μπορεί να συνδυάσει την επέμβαση Maze με την άλλη εγχείρηση για να διορθώσει την κολπική μαρμαρυγή και το καρδιολογικό πρόβλημα.

Η μερική επέμβαση Maze χρησιμοποιεί παρόμοια τεχνική, με τη διαφορά ότι οι τομές γίνονται μόνο στον αριστερό κόλπο.

Νέες χειρουργικές τεχνικές χρησιμοποιούν εναλλακτικές πηγές ενέργειας (ραδιοσυχνότητα, κρυοθερμία, και μικροκύματα) για να κάνουν ελεγχόμενες λάβες (παρόμοιες με εκείνες της επέμβασης Maze), για να διακόψουν τις παθολογικές οδούς αγωγής, και να επαναφέρουν φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό.

Η κολπική μαρμαρυγή με λίγα λόγια

Επιδημιολογία: 

Συχνότητα 1,5%  σε ηλικία 60 ετών και 9% σε ηλικία 75 ετών 

Συμπτώματα

Συχνά ασυμπτωματική στους νέους ασθενείς

Δύσπνοια

Ίλιγγος 

Αισθημα παλμών 

Κούραση

Συμπτώματα οξείας καρδιακής ανεπάρκειας 

Διάγνωση

Ηλεκτροκαρδιογράφημα

Holter ρυθμού

Υπερηχοκαρδιογράφημα