Κεφαλαλγία (Πονοκέφαλος)

Ο πονοκέφαλος αποτελεί μία από τα πιο συχνά ενοχλήματα και από τους κύριους λόγους που οι άνθρωποι ζητούν ιατρική βοήθεια. Μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα μιας πολύ σοβαρής κατάστασης και να είναι έκφραση κάποιας πάθησης (κεφαλαλγίες με ιστική βλάβη-βλ. τον πίνακα 1). Τα σημεία κινδύνου ενός τέτοιου πονοκεφάλου φαίνονται στον πίνακα 1.

Πίνακας 1. Παθήσεις που προκαλούν κεφαλαλγία

Εγκεφαλικά επεισόδια

Μηνιγγίτιδα-εγκεφαλίιδα

Όγκοι εγκεφάλου

Παρραρινοκολπίτιδες

Οξύ γλαύκωμα

Ανευρύσματα σε αγγεία του εγκεφάλου

Μετατραυματικές κεφαλαλγίες

Κροταφική αρτηρίτιδα

Φάρμακα

Εννοείται ότι με την παραμικρή υποψία τέτοιου είδους πονοκεφάλου πρέπει να καλέσουμε άμεσα ιατρική βοήθεια.

Ευτυχώς στο 95% των περιπτώσεων, οι κεφαλαλγίες είναι πρωτοπαθείς, δηλαδή δεν υποκρύπτουν κάποια πάθηση (κεφαλαγίες χωρίς ιστική βλάβη). Τα τελευταία έτη γίνονται πολλές έρευνες ώστε να διευκρινιστεί ο μηχανισμός πρόκλησης αυτών των κεφαλαλγιών.

Πίνακας 2. Σημεία Κινδύνου στον πονοκέφαλο

Διαταραχές ύπνου και διαταραχές μνήμης

Ναυτία, έμετοι, δυσαρθρία, φωτοφοβία, νευρολογικά σημεία

Πυρετός, φαρυγγίτις, πνευμονία πριν την έναρξη

Αυχενική δυσκαμψία  ευερεθιστότητα στα παιδιά

Κεφαλαλγία μετά από άσκηση, sex, βήχα, ψυχικό stress

Αιφνίδια εισβολή νέου πόνου ιδία σε άτομα άνω των 50 ετών

Τύποι πρωτοπαθών κεφαλαλγιών

Γενικά διακρίνονται τρεις τύποι πρωτοπαθών κεφαλαλγιών, αλλά μπορεί να υπάρχουν και αλληλοεπικαλύψεις (ένας πονοκέφαλος δηλαδή να έχει στοιχεία και των τριών μορφών).

Κεφαλαλγία τάσης

• Προσβάλλει το ίδιο άνδρες και γυναίκες

• Αμβλύς, συνήθως ήπιος, αλλά επιμένων πόνος στον αυχένα, στο λαιμό, στο μέτωπο, αλλά και στο δέρμα του κρανίου. Αίσθημα βάρους, με κατανομή που μοιάζει με καπέλο.

Ημικρανία

H ημικρανία δεν είναι ένας απλός πονοκέφαλος. Είναι μία πολύ συχνή νευρολογική νόσος, που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα ζωής του ασθενή, την επαγγελματική, αλλά και την οικονομική του κατάσταση και να οδηγήσει σε πραγματική αναπηρία σε σοβαρές περιπτώσεις.

• Ο πόνος είναι σοβαρός και προκαλεί ανικανότητα

• Οι γυναίκες προσβάλλονται σε τριπλάσια συχνότητα από τους άνδρες

• Αρχίζει κατά την εφηβεία και σπανιότερα μετά τα 40 έτη.

• Ο πόνος είναι σφύζων, συνήθως πιάνει το ένα ημιμόριο της κεφαλής, μπορεί να συνοδεύεται από οπτικές διαταραχές (ο πάσχων μπορεί να βλέπει φώτα, λάμψεις) και σπανιότερα μπορεί να μουδιάσει ή και να παραλύσει το ένα χέρι και πόδι (ημικρανιακή ημιπληγία).

• Συνοδεύεται από ναυτία, τάση για έμετο, αλλά και υπερευαισθησία στο φως (φωτοφοβία).

Αθροιστική κεφαλαλγία

• Σταθερός, ισχυρός, και κουραστικός πόνος γύρω από το ένα μάτι, αλλά και μέσα σε αυτό.

• Προκαλεί δακρύρροια και ερυθρότητα στο μάτι και ρινική καταρροή (από το σύστοιχο ρουθούνι).

• Σχετίζεται με τις καιρικές αλλαγές και μερικές φορές παρουσιάζει περιοδικότητα. Έχει την τάση να εμφανίζεται την ίδια ώρα κάθε μέρα για μερικές εβδομάδες (αθροιστικά). Μπορεί να υπάρξουν πολύ μεγάλα διαστήματα ελεύθερα από κεφαλαλγία.

• Οι άνδρες προσβάλλονται πιο συχνά, όπως και οι καπνιστές και οι πότες.

• Μπορεί να διαγνωσθεί ως ιγμορίτις ή επιπεφυκίτις κατά λάθος.

• Συνήθως διαρκεί κάπου 60 λεπτά.

Αντιμετώπιση

Κεφαλαλγίες τάσης

Πρώτα, δοκιμάζουμε τοπικό massage, κρύα ή ζεστά επιθέματα, τεχνικές χαλάρωσης ή ένα ζεστό ντους. Αν τα μέτρα αυτά δεν αποδώσουν μία μικρή δόση παρακεταμόλης μπορεί να βοηθήσει.

Για επαναλαμβανόμενες κεφαλαλγίες

• Η καταγραφή των επεισοδίων, της διάρκειας του πόνου, αλλά και η συσχέτιση με γεγονότα που τα προκαλούν είναι χρήσιμη.

• Αποφεύγουμε ότι έχουμε παρατηρήσει ότι μας προκαλεί πονοκέφαλο και προσπαθούμε να αλλάξουμε συνήθειες αλλά και τρόπο ζωής αν αυτός έχει κάποια σχέση με την κεφαλαλγία.

• Ο επαρκής ύπνος αλλά και η σωματική άσκηση δρουν αποτρεπτικά στην εμφάνιση νέων κρίσεων.

Ειδικά για την ημικρανία

Τις πιο πολλές φορές καταλαβαίνουμε πότε έρχεται και αρχίζουμε την θεραπεία αμέσως. Αυτή η κίνηση είναι η καλύτερη για την αποτροπή του επεισοδίου όσο είναι νωρίς. Χρησιμοποιούμε ασπιρίνη, ιβουπροφαίνη ή παρακεταμόλη στις δόσεις που συστήνονται. Μερικοί σταματούν την κεφαλαλγία με το να κοιμηθούν σε ήσυχο και σκοτεινό δωμάτιο, ενώ άλλοι με το να πιούν καφέ ή cola.

Ιατρική βοήθεια-Πότε τη ζητάμε

Αν η αυτοβοήθεια δεν αποδώσει σε 1 με 2 ημέρες πρέπει να επισκεφτούμε ειδικό. Ο γιατρός θα πάρει ιστορικό, θα προβεί σε κλινική εξέταση, πιθανόν θα συστήσει κάποιες εργαστηριακές εξετάσεις και θα συνταγογραφήσει κάποια φάρμακα.

Σε σοβαρές περιπτώσεις θα δοθούν και φάρμακα που δρουν προστατευτικά στην ημικρανία ( π.χ. β-αναστολείς όπως προπανολόλη).

Κεφαλαλγία στα παιδιά

Η κεφαλαλγία είναι συχνή στη σχολική ηλικία και συνήθως δεν αντικατοπτρίζει κάποιο σοβαρό πρόβλημα.

Πολλές φορές σχετίζεται με ιογενείς λοιμώξεις. Αν τα επεισόδια είναι σχετικά συχνά χρειαζόμαστε ιατρική συμβουλή.

Η ημικρανία δεν είναι άγνωστη στην παιδική ηλικία, ιδιαίτερα αν υπάρχει και οικογενειακό ιστορικό. Στα παιδιά οι κρίσεις συνοδεύονται από ναυτία και έμετο αλλά και τάση υπνηλίας.

Ένας πονοκέφαλος μπορεί να σημαίνει ψυχική ένταση, προβλήματα με το σχολείο, την οικογένεια, τους φίλους κλπ. Μπορεί να αποτελεί και φαρμακευτική αντίδραση (παρενέργεια).

Αν ο πονοκέφαλος έρθει μετά από φαρυγγοαμυγδαλίτιδα, πονόδοντο ή μέση ωτίτιδα τότε πρέπει να ζητηθεί άμεσα ιατρική συμβουλή.

Προδιαθεσικοί παράγοντες-αποφυγή

Τροφές, συνήθειες και καταστάσεις που σχετίζονται με έναρξη πονοκεφάλου είναι πολλές. Ενδεικτικά:

• Aλκοόλ και ιδίως το κόκκινο κρασί.

• Κάπνισμα.

• Stress και κόπωση.

• Ανωμαλίες στην όραση, κακή εφαρμογή γυαλιών.

• Φυσική και σεξουαλική δραστηριότητα. (Ο πονοκέφαλος μετά τον οργασμό συνήθως είναι αθώος, αλλά αν είναι έντονος και επιμένει μπορεί να σημαίνει υπαρραχνοειδής αιμορραγία).

• Αλλαγή στις ώρες ύπνου και φαγητού.

• Mπανάνες, καφές, λιπαρά τυριά, σοκολάτα, ορισμένα εσπεριδοειδή όπως τα κίτρα, φυστικοβούτυρο, προσθετικά τροφίμων και βελτιωτικά γεύσης .

• Αλλαγές της ώρας, πολύωρα ταξίδια.

• Ορμονικές αλλαγές. Εμμηνόπαυση. Θεραπεία υποκατάστασης με οιστρογόνα.

• Δυνατά φώτα, ισχυρός θόρυβος , έντονα αρώματα, μολυσμένος αέρας.

• Η αρτηριακή υπέρταση αντίθετα με ότι πιστεύεται δεν προκαλεί συνήθως κεφαλαλγία, παρά μόνο όταν είναι εκσεσημασμένη και κακοήθης και οδηγεί σε επεισόδιο υπερτασικής εγκεφαλοπάθειας.