Βασική Υποστήριξη της Ζωής (ΚΑΡΠΑ) βάσει των Ευρωπαϊκών Οδηγιών

Βασική Υποστήριξη της Ζωής

Ο όρος Βασική Υποστήριξη της Ζωής αναφέρεται στη διατήρηση του αεραγωγού (αναπνοής) και την υποστήριξη της αναπνοής και της κυκλοφορίας χωρίς τη χρησιμοποίηση άλλου εξοπλισμού εκτός από μια απλή συσκευή αεραγωγού ή ένα προστατευτικό κάλυμμα. Τα παρακάτω πλαίσια οδηγιών έχουν εγκριθεί ως η βάση για την καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) ενηλίκων.

Η επιβίωση μετά από καρδιακή ανακοπή είναι μεγαλύτερη όταν συμβαίνει να υπάρχει μάρτυρας, όταν κάποιος παρευρισκόμενος αρχίζει αναζωογόνηση, όταν η καρδιά σταματά σε κοιλιακή μαρμαρυγή και όταν η απινίδωση γίνει σε σύντομο χρόνο.

Ακολουθία ενεργειών στην Αναζωογόνηση

Το παρακάτω διάγραμμα καθορίζει το σχέδιο δράσης για την αρχική εκτίμηση και αντιμετώπιση θύματος που δείχνει να είναι νεκρό

1. Ελέγξτε αν το θύμα αντιδρά

• Κουνήστε ελαφρά τους ώμους του και πείτε δυνατά: «Είστε καλά;»

2. Αν το θύμα ανταποκριθεί με απάντηση ή κίνηση (Σχέδιο Δράσης Α)

• Αφήστε το θύμα στη θέση που το βρήκατε (υπό την προϋπόθεση ότι δεν διατρέχει περαιτέρω κίνδυνο) και ελέγξτε για κάποιο τραυματισμό.
• Επανεκτιμήστε κατά διαστήματα και καλέστε σε βοήθεια, αν παρίσταται ανάγκη.

3. Αν δεν αντιδρά

• Φωνάξτε βοήθεια.
• Ελευθερώστε τον αεραγωγό κάνοντας έκταση της κεφαλής και σηκώνοντας το πηγούνι:
• Χαλαρώστε το σφιχτό ρουχισμό γύρω από το λαιμό.
• Απομακρύνετε κάθε εμφανές εμπόδιο από το στόμα, καθώς και τις χαλαρές οδοντοστοιχίες, αλλά αφήστε τις καλά στερεωμένες οδοντοστοιχίες στη θέση τους.
• Αν είναι δυνατόν, αφήνοντας το θύμα στη θέση που το βρήκατε, βάλτε το χέρι σας στη μετωπιαία γραμμή των μαλλιών του θύματος και εφαρμόστε ελαφρά πίεση για να πετύχετε έκταση της κεφαλής. Κρατήστε ελεύθερο τον αντίχειρα και το δείκτη, για να κλείσετε τη μύτη σε περίπτωση που απαιτείται αερισμός στόμα με στόμα.
• Με τις άκρες δύο δακτύλων κάτω από το πηγούνι, ανασηκώστε το πηγούνι, αυτό επιτρέπει να ξαναρχίσει η αναπνοή.

Κοιτάξτε, ακούστε και αισθανθείτε την αναπνοή:

• Ψάξτε για κινήσεις του θώρακα.
• Πλησιάστε το αυτί σας στο στόμα για αναπνευστικούς ήχους.
• Προσπαθήστε να αισθανθείτε τον αέρα στο μάγουλο σας,
• Κοιτάξτε, ακούστε και αισθανθείτε για 5 δευτερόλεπτα πριν αποφασίσετε ότι δεν υπάρχει αναπνοή.

Ελέγξτε για σφυγμό. Το καλύτερο σημείο για ψηλάφηση σφυγμού, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, είναι η καρωτίδα:

• Ψηλαφίστε για 5 δευτερόλεπτα πριν αποφασίσετε ότι δεν υπάρχει σφυγμός.

4. Αν το θύμα αναπνέει (Σχέδιο Δράσης Β)

• Γυρίστε το θύμα σε θέση ανάνηψης (βλέπε κατωτέρω), εκτός αν αυτό πρόκειται να επιβαρύνει κάποιο τραύμα.
• Τηλεφωνήστε για βοήθεια.

• Επιστρέψτε και κρατήστε το θύμα κάτω από στενή παρακολούθηση, ελέγχοντας αν αναπνέει ελεύθερα.

5. Αν το θύμα δεν αναπνέει, υπάρχει όμως σφυγμός (Σχέδιο Δράσης Γ)

• Γυρίστε το θύμα σε ύπτια θέση (ανάσκελα), αν χρειάζεται.
• Δώστε 10 αναπνοές (εμφυσήσεις) με εκπνεόμενα αέρα:
• Εξασφαλίστε έκταση της κεφαλής και ανύψωση του πηγουνιού.
• Πιέστε και κλείστε το μαλακό μέρος της μύτης του με τον αντίχειρα και το δείκτη.
• Αφήστε να ανοίξει λίγο το στόμα του θύματος, αλλά διατηρήστε το σαγόνι ανυψωμένο.
• Πάρτε βαθιά ανάσα και τοποθετήστε τα χείλη σας γύρω από το στόμα του, φροντίζοντας να έχετε καλή στεγανότητα.
• Φυσήξτε σταθερά μέσα στο στόμα του, προσέχοντας αν ανυψώνεται ο θώρακας. Η διαδικασία εμφύσησης θα πρέπει να διαρκεί δύο περίπου δευτερόλεπτα.
• Διατηρώντας το κεφάλι σε έκταση και το πηγούνι ανυψωμένο, απομακρύνετε το στόμα σας από το θύμα και αφήστε το θώρακα να πέσει τελείως καθώς ο αέρας εξέρχεται.
• Πάρτε μία ακόμη βαθιά ανάσα και επαναλάβατε την παραπάνω ακολουθία, δίνοντας συνολικά 10 πλήρεις εμφυσήσεις. Η όλη διαδικασία θα πρέπει να διαρκέσει περίπου 1 λεπτό.
• Τηλεφωνήστε για βοήθεια.
• Επιστρέψτε κοντά στο θύμα και επανεκτιμήστε το επίπεδο συνείδησης, την αναπνοή και το σφυγμό κατά τα προαναφερθέντα.
• Αν υπάρχει σφυγμός, συνεχίστε τον αερισμό μόνο, αλλά επανεξετάζετε το σφυγμό κάθε 10 αναπνοές. Αν χαθεί ο σφυγμός, αρχίστε πλήρη ΚΑΡΠΑ.

6. Αν δεν υπάρχει σφυγμός (Σχέδιο Δράσης Δ)

• Τηλεφωνήστε για βοήθεια.
• Επιστρέψτε κοντά στο θύμα και γυρίστε το σε ύπτια θέση. Βεβαιωθείτε ότι βρίσκεται επάνω σε σκληρή επίπεδη επιφάνεια.
• Ελευθερώστε τον αεραγωγό με έκταση της κεφαλής και ανύψωση του πηγουνιού. Χορηγείστε 2 αναπνοές με εμφύσηση εκπνεόμενου αέρα.

Ξεκινήστε συμπιέσεις του θώρακα:

• Διατρέξτε με το δείκτη και το μέσο δάκτυλο το κατώτερο χείλος του θωρακικού κλωβού και εντοπίστε το σημείο όπου ενώνονται τα πλευρά.
• Με το μέσο δάκτυλο στο σημείο αυτό, τοποθετήστε το δείκτη σας στο οστεώδες στέρνο ακριβώς από πάνω.
• Σύρετε το πίσω μέρος της άλλης παλάμης σας κατά μήκος του στέρνου, ώσπου να φτάσει στον δείκτη σας: το σημείο αυτό θα πρέπει να είναι το μέσο του κατώτερου ημίσεως του στέρνου.
• Τοποθετήστε το πίσω μέρος της παλάμης του πρώτου χεριού επάνω στο άλλο χέρι και δέστε τα δάχτυλα των δύο χεριών, έτσι ώστε να εξασφαλίσετε ότι η πίεση δεν εφαρμόζεται επάνω στα πλευρά.
• Σκύψτε καλά πάνω από το θύμα και, με τα μπράτσα τελείως τεντωμένα, πιέστε στο στέρνο κατακόρυφα προς τα κάτω, έτσι ώστε να το συμπιέσετε 4-5cm περίπου.
• Σταματήστε την πίεση και κατόπιν επαναλάβατε με ρυθμό 80 περίπου συμπιέσεων το λεπτό.

Συνδυάστε αερισμό και συμπιέσεις:

• Μετά από 30 συμπιέσεις, κάντε έκταση της κεφαλής, ανυψώστε το πηγούνι, και χορηγήστε 2 πλήρεις εμφυσήσεις.
• Φέρτε αμέσως τα χέρια σας πίσω στο στέρνο. Συνεχίστε τον αερισμό και τις συμπιέσεις σε αναλογία 2:30.

Σημειώσεις

Θέση ανάνηψης

Όταν πλέον έχει αποκατασταθεί η κυκλοφορία και η αναπνοή, είναι σημαντικό να διατηρήσει κανείς ανοικτό τον αεραγωγό και να βεβαιωθεί ότι, δεν προκαλείται απόφραξη του από πτώση της γλώσσας. Είναι επίσης σημαντικό να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος εισρόφησης του γαστρικού περιεχομένου. Για το λόγο αυτό, ο ασθενής θα πρέπει να τοποθετηθεί στη θέση ανάνηψης. Η θέση αυτή επιτρέπει στη γλώσσα να πέφτει προς τα εμπρός, διατηρώντας ελεύθερο τον αεραγωγό.

• Απομακρύνετε τα γυαλιά του θύματος και οποιαδήποτε ογκώδη αντικείμενα από τις τσέπες του.

• Γονατιστέ δίπλα στο θύμα και βεβαιωθείτε ότι και τα δύο πόδια του είναι τεντωμένα.

• Ελευθερώστε τον αεραγωγό εκτείνοντας το κεφάλι και ανυψώνοντας το πηγούνι.

• Τοποθετήστε τον πλησιέστερο προς εσάς βραχίονα σε ορθή γωνία με το σώμα, με τον αγκώνα λυγισμένο και την παλάμη του χεριού να κοιτάζει προς τα επάνω.

• Φέρτε τον άλλο βραχίονα επάνω στο στήθος και τοποθετήστε το χέρι, με την παλάμη προς τα κάτω, επάνω στον πλησιέστερο σε σας ώμο.

• Πιάστε το απέναντι σε σας πόδι ακριβώς πάνω από το γόνατο και ανασηκώστε το, αφήνοντας το κάτω μέρος (άκρο πόδα) να ακουμπά στο έδαφος.

• Με το άλλο χέρι σας στον ώμο που βρίσκεται πιο μακριά σας, τραβήξτε το πόδι ώστε να γυρίσετε το θύμα στο πλευρό του προς τη μεριά σας.

• Τακτοποιήστε το επάνω πόδι έτσι ώστε τόσο ο γοφός όσο και. το γόνατο να είναι λυγισμένα σε ορθή γωνία.

• Κάντε υπερέκταση της κεφαλής για να βεβαιωθείτε ότι ο αεραγωγός παραμένει ελεύθερος.

• Ελέγχετε τακτικά την αναπνοή και το σφυγμό.

 

Αερισμός

• Κατά τη διάρκεια του αερισμού στόμα με στόμα, μικρή μόνο αντίσταση στις αναπνοές πρέπει να γίνεται αντιληπτή και η κάθε πλήρης εμφύσηση πρέπει να διαρκεί γύρω στα 2 δευτερόλεπτα.

• Αν προσπαθήσετε να εμφυσήσετε πολύ γρήγορα, η αντίσταση θα είναι μεγαλύτερη και λιγότερος αέρας θα εισέλθει στους πνεύμονες.

• Στόχος είναι να επιτευχθεί αναπνεόμενος όγκος περίπου 800-1200 ml στον ενήλικα, που είναι και η κατά κανόνα απαιτούμενη ποσότητα για να παραχθεί ορατή ανύψωση του θώρακα.

• Περιμένετε να πέσει τελείως ο θώρακας κατά την εκπνοή προτού χορηγήσετε την επόμενη εμφύσηση. Αυτό παίρνει συνήθως γύρω στα 2-4 δευτερόλεπτα, συνεπώς, κάθε ακο­λουθία 10 αναπνοών θα πάρει γύρω στα 40-60 δευτερόλεπτα για να ολοκληρωθεί.

• Ο ακριβής χρόνος εκπνοής δεν είναι κρίσιμος. Περιμένετε να πέσει ο θώρακας και, τότε χορηγήστε την επόμενη εμφύσηση.

Θωρακικές Συμπιέσεις

• Για να υπάρχει επαρκής ποσότητα οξυγόνου στο αίμα που τεχνητά κυκλοφορεί, είναι ουσιώδες να συνδυάσετε τον τεχνητό αερισμό με συμπιέσεις του θώρακα.

• Σε περίπτωση ενήλικα με απώλεια συνείδησης, θα πρέπει να στοχεύετε σε συμπίεση περίπου 4-5 εκατοστών και να εφαρμόζετε αρκετή πίεση για να το πετύχετε.

• Σε όλη τη διάρκεια η πίεση θα πρέπει να είναι σταθερή, ελεγχόμενη και να εφαρμόζεται κάθετα. Εσφαλμένη ή βίαιη ενέργεια είναι επικίνδυνη.

• Προσπαθήστε να αφιερώνετε στη συμπίεση τον ίδιο χρόνο με τη φάση της αποσυμπίεσης.

• Καθώς είναι ελάχιστες οι πιθανότητες αποκατάστασης ικανοποιητικής αυτόματης καρδιακής λειτουργίας μόνο με ΚΑΡΠΑ και χωρίς άλλες τεχνικές προχωρημένης υποστήριξης ζωτικών λειτουργιών, δεν θα πρέπει να σπαταλάτε περαιτέρω χρόνος για να ελέγχετε αν υπάρχει σφυγμός. Αν όμως το θύμα κάνει κάποια κίνηση ή πάρει αυτόματη αναπνοή, ελέγξτε τον καρωτιδικό σφυγμό για να δείτε αν η καρδιά χτυπά. Μην κάνετε περισσότερο από 5 δευτερόλεπτα. Διαφορετικά ΜΗ ΔΙΑΚΟΠΤΕΤΕ την αναζωογόνηση.

Η ασφάλεια του διασώστη

Οι πολίτες δεν πρέπει να φοβούνται να εκτελούν αναζωογόνηση. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι μπορεί να γίνει μετάδοση του HIV ή του ιού της ηπατίτιδας Β κατά τη διάρκεια του αερισμού στόμα με στόμα. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι περίπου 70% των καρδιακών ανακοπών συμβαίνουν στο σπίτι, όπου το θύμα είναι γνωστό στο διασώστη.

Από κοινού, όμως, με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αναζωογόνησης συνιστά ότι θα πρέπει να παρέχεται η ευκαιρία στους πολίτες να εκπαιδεύονται, όταν το ζητούν, στη χρήση των απλών και αποτελεσματικών συσκευών προστασίας του ατόμου κατά τον αερισμό στόμα με στόμα.

Νομικά ζητήματα

Το ιατρικό, νοσηλευτικό και παραϊατρικό προσωπικό, ενεργώντας με την επίσημη ιδιότητα τους, έχουν την υποχρέωση να εφαρμόζουν ΚΑΡΠΑ όταν ενδείκνυται ιατρικά και ελλείψει απόφασης για «μη αναζωογόνηση».

Πολλές χώρες εφαρμόζουν τους νόμους του «Καλού Σαμαρείτη» σε σχέση με την ΚΑΡΠΑ για να προστατεύσουν τους μη ειδικευμένους διασώστες που ενεργούν καλή τη πίστει, υπό την προϋπόθεση ότι δεν είναι ένοχοι εγκληματικής αμέλειας. Σε άλλες χώρες οι νόμοι μπορεί να μην έχουν διατυπωθεί και καταγραφεί, με σαφήνεια, αλλά η αρχή του «Καλού Σαμαρείτη» εφαρμόζεται από τη δικαιοσύνη. Τέτοιοι διακανονισμοί είναι, ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία και συνέχιση μιας πολιτικής ΚΑΡΠΑ στην κοινότητα και τα νοσοκομεία. Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτά, ο συγγραφέας δεν γνωρίζει καμία περίπτωση κατά την οποία να έχει υπάρξει καταδικαστική απόφαση αστικής ευθύνης για μη ειδικευμένο άτομο που να επιχείρησε ΚΑΡΠΑ μέσα σε λογικά πλαίσια.

Κίνδυνοι λοίμωξης κατά την αναζωογόνηση

Αερισμός στόμα με στόμα

Μετάδοση λοίμωξης μεταξύ θύματος και διασώστη είναι δυνατό να προκύψει κατά τον αερισμό στόμα με στόμα ή στόμα με μύτη. Το συμβάν είναι αξιοσημείωτα σπάνιο, αλλά έχουν αναφερθεί μεμονωμένες περιπτώσεις δερματικής φυματίωσης, επιχείλιου έρπη, σταφυλοκοκκικών και στρεπτοκοκκικών λοιμώξεων, καθώς και μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας.

Σήμερα, ένα μεγάλο πρόβλημα για τους μελλοντικούς διασώστες αποτελεί η πιθανότητα να μολυνθούν με τον ιό της ανθρώπινης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας (HIV) κατά την επαφή στόμα με στόμα. Ευτυχώς, φαίνεται ότι ο ιός αυτός (HIV) δεν περιέχεται, στον σίελο σε ποσότητες ικανές να προκαλέσουν λοίμωξη, αλλά παραμένει πάντοτε η πιθανότητα μετάδοσης μέσοι ανοιχτών στοματικών τραυμάτων και στα δύο μέρη. Εντούτοις, δεν υπάρχει μέχρι σήμερα καμιά καταγραμμένη περίπτωση τέτοιου συμβάντος και, συνεπώς, η πιθανότητα πρέπει να θεωρείται σχεδόν αμελητέα. Όμως η πιθανότητα λοίμωξης με τον ιό της Ηπατίτιδας Β  είναι μεγαλύτερη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που είναι διαθέσιμα επί του παρόντος, είναι λογικό να ενθαρρύνουμε τους πιθανούς μελλοντικούς διασώστες να συνεχίσουν να εκτελούν στόμα με στόμα αερισμό χωρίς προστασία σε ασθενείς που έχουν υποστεί καρδιοαναπνευστική ανακοπή, με τη διαβεβαίωση ότι ο κίνδυνος επιμόλυνσης είναι αμελητέος. Ένα τυχαίο μη ειδικευμένο άτομο έχει την πιθανότητα να κάνει. ΚΑΡΠΑ περισσότερες από 6 φορές στη ζωή του και υπάρχει πιθανότητα 75% ότι, η αναζωογόνηση θα γίνει για συγγενή, φίλο ή συνάδελφο. Εντούτοις, μικρά απλά προστατευτικά πλαστικά καλύμματα (π.χ. Ambu Life Key και Lacrdai Rcsusciade) είναι διαθέσιμα και αποτρέπουν την άμεση επαφή. Η χρήση τους από τους μη ειδικευμένους παρευρισκόμενους πρέπει να ενθαρρύνεται όταν είναι άμεσα διαθέσιμα. Όμως, η αναζωογόνηση δεν θα πρέπει να καθυστερεί μέχρι να βρεθεί ο εξοπλισμός.