Τραυματισμός

Εξέταση του τραυματία

Προϋπόθεση για τη σωστή αντιμετώπιση του τραυματία είναι ή διαπίστωση της βλάβης πού έχει πάθει. Η διαπίστωση αυτή μπορεί να βασιστεί σε πληροφορίες που παίρνονται απ’ τον ίδιο ή απ’ τους γύρω του και στην εξέταση πού θα του γίνει.

Οι ερωτήσεις θα γίνουν:

• Σ' αυτούς πού βρέθηκαν στο ατύχημα για τις συνθήκες του ατυχήματος.

• Στον τραυματία για τα ενοχλήματα πού αισθάνεται, πόνο, δυσκολία στην αναπνοή κ.λ.π.

 Η εξέταση έχει σκοπό να επισημάνει:

• Αιμορραγία.

• Ανωμαλία στη θέση και το σχήμα των μελών του θύματος ή τραυματισμό στο κεφάλι.

• Κάταγμα στον αυχένα. Αν το θύμα δεν είναι σε θέση να σηκώσει το κεφάλι του ή να το στρίψει δεξιά και αριστερά τότε είναι πιθανό να έχει σπάσει το σβέρκο του, να έχει δηλαδή κάταγμα του αυχένα.

• Κάταγμα στη σπονδυλική στήλη. Αν το θύμα πονά όταν του πιέζουμε ελαφριά με το χέρι την ράχη του, τότε είναι πιθανό να έχει σπάσει τη ραχοκοκαλιά του, να έχει δηλαδή κάταγμα της σπονδυλικής στήλης.

• Κάταγμα στα πλευρά. Όταν το θύμα αναπνέει βαθιά χωρίς να πονά και δεν παρουσιάζει τραύμα στο θώρακα, τότε δεν έχει σπάσει τα πλευρά του. Στην αντίθετη περίπτωση, ο τραυματίας πονά δυνατά στα πλευρά σε κάθε αναπνοή. Ένα κάταγμα στα πλευρά μπορεί να προκαλέσει μεγάλη δυσκολία στην αναπνοή, αν απ’ την άκρη του σπασμένου πλευρού έχει τρυπηθεί ο πνεύμονας. Σ' αυτές τις περιπτώσεις ή τεχνητή αναπνοή δεν ωφελεί και χρειάζεται άμεση Ιατρική βοήθεια, διότι έχει δημιουργηθεί αυτό πού λέμε κλειστός πνευμοθώρακας.

• Κάταγμα στα μέλη. Αν ο τραυματίας έχει δυνατό πόνο σ' ένα χέρι ή σ' ένα πόδι και δεν μπορεί να το κουνήσει ή αν το ένα χέρι ή πόδι είναι πιο κοντό απ’ τ' άλλο, είναι πρησμένο ή έχει πάρει αφύσικη θέση, τότε είναι πιθανό πώς έχει σπάσει κάποιο κόκαλο αυτού του μέλους.

• Εσωτερικό τραύμα στην κοιλιά. Αν ο τραυματίας μπορεί να τραβήξει μέσα ή να τεντώσει την κοιλιά του εύκολα και χωρίς πόνο, τότε είναι σχεδόν βέβαιο πώς δεν έχει πάθει βλάβη στα σπλάχνα του.

Τραύματα

Τραύμα είναι ή βλάβη πού προκαλείται στο σώμα από μια εξωτερική αίτια, ένα κτύπημα, ένα μαχαίρι, μια σφαίρα, μια πέτρα, ένα σίδερο κ.ο.κ.

Σ' όλες τις περιπτώσεις τραυμάτων οι πρώτες βοήθειες έχουν σαν σκοπό:

• Το σταμάτημα της αιμορραγίας.
• Την προφύλαξη από τη μόλυνση.

Αιμορραγία

Καμιά φορά, σ' έναν τραυματισμό μπορεί να κοπεί ένα αγγείο πού μεταφέρει αίμα και τότε το αίμα τρέχει συνέχεια από το τραύμα ή πετά σαν πίδακας με το ρυθμό του σφυγμού.

Τα αγγεία πού γυρίζουν το αίμα πίσω στην καρδιά είναι οί φλέβες, ενώ αυτά πού φέρνουν αίμα απ’ την καρδιά είναι οι αρτηρίες. Πιο συχνά αιμορραγούν οι φλέβες και τότε το αίμα είναι σκούρο κόκκινο και τρέχει συνέχεια. Η αιμορραγία από μεγάλη φλέβα είναι επικίνδυνη. Πιο επικίνδυνη όμως είναι ή αιμορραγία από τις αρτηρίες. Το αίμα τότε είναι ανοιχτό κόκκινο, αφρίζει και πετιέται με το ρυθμό του σφυγμού και με ορμή.

Ό κίνδυνος απ’ την αιμορραγία οφείλεται στο άδειασμα των αγγείων απ’ το αίμα. Αν χαθεί ένα λίτρο περίπου αίμα προκαλείται καταπληξία (σοκ). Αν το αίμα πού θα χαθεί είναι περίπου δύο κιλά προκαλείται θάνατος.

Καταπληξία ή και θάνατος μπορεί να προκληθεί και από μία μεγάλη εσωτερική αιμορραγία, πού προκαλείται από τον τραυματισμό ενός μεγάλου αγγείου μέσα στο θώρακα ή στην κοιλιά. Σ' αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να μην υπάρχει εξωτερικό τραύμα.

Προσοχή: Αν το τραύμα έχει γίνει από ένα ξένο σώμα (ξύλο, πέτρα, σίδερο κ.λ.π.) πού εξακολουθεί να βρίσκεται σφηνωμένο στην περιοχή του τραύματος, δεν πρέπει να γίνει προσπάθεια ν' αφαιρεθεί το ξένο σώμα, επειδή μπορεί να προκληθεί μεγαλύτερη αιμορραγία. Η αφαίρεση του ξένου σώματος θα γίνει στο νοσοκομείο.

Φλεβική αιμορραγία

Πάνω στην περιοχή της αιμορραγίας εφαρμόζεται ένας ειδικός πιεστικός επίδεσμος. Αν δεν υπάρχει διαθέσιμος. τέτοιος επίδεσμος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα καθαρό μαντήλι διπλωμένο πολλές φορές.

Εικόνα 1

Το μαντήλι πιέζεται δυνατά με τα δάχτυλα πάνω στην περιοχή πού αιμορραγεί και δένεται πιεστικά μ' ένα συνηθισμένο επίδεσμο (Εικόνα 1).

Ο πιεστικός επίδεσμος δεν πρέπει να λύνεται ποτέ. Αν το τραύμα εξακολουθεί να αιμορραγεί, μπορεί να δεθεί δεύτερος επίδεσμος πάνω απ’ τον πρώτο ή και τρίτος επίδεσμος πάνω από το δεύτερο.

Αρτηριακή αιμορραγία

H αιμορραγία από αρτηρία σταματάει πολύ πιο δύσκολα από τη φλεβική αιμορραγία. Σ' αυτή την περίπτωση πρέπει να πιεστεί η αρτηρία σε μια θέση πού να βρίσκεται ανάμεσα στην καρδιά και στην περιοχή της αιμορραγίας ή να τοποθετηθεί το μέρος πού αιμορραγεί πιο ψηλά απ’ το υπόλοιπο σώμα. Όταν η αρτηρία πιεστεί στη θέση πού πρέπει, τότε η αιμορραγία σταματά. Μόλις σταματήσει η αιμορραγία τοποθετείται στη θέση της πίεσης ένας πιεστικός επίδεσμος.

Στην περίπτωση πού η αιμορραγία εντοπίζεται σ' ένα μέλος και δεν υπάρχει πιεστικός επίδεσμος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα μεγάλο μαντήλι διπλωμένο στο μάκρος.

Εικόνα 2

Οι άκρες του μαντηλιού θα δεθούν σε κόμπο, αφού κάτω απ’ τον κόμπο περαστεί ένα ξύλο, έτσι πού το ξύλο να δεθεί κι' αυτό με τον κόμπο (Εικόνα 2). Στρίβοντας το ξύλο μπορούμε να σφίξουμε το μαντήλι αρκετά ώστε να σταματήσει η αιμορραγία.

Η θέση πού θα προκληθεί η πίεση και θα τοποθετηθεί ο πιεστικός επίδεσμος εξαρτάται απ’ τη θέση της αιμορραγίας. Όταν αιμορραγεί κάποιο σημείο στο χέρι, η πίεση πρέπει να εφαρμόζεται στην εσωτερική επιφάνεια του μπράτσου και στα δύο τρίτα της απόστασης απ’ τον αγκώνα στη μασχάλη.

 Όταν η αιμορραγία είναι στο πόδι, η πίεση εφαρμόζεται στην εσωτερική επιφάνεια του μηρού και στα δύο τρίτα της απόστασης απ’ το γόνατο στη ρίζα του μηρού.

Εικόνα 3

Αν η αιμορραγία είναι στο κεφάλι, η αντίστοιχη αρτηρία πρέπει να πιεστεί σταθερά πάνω στο κόκαλο πού βρίσκεται από κάτω της η θέση της αρτηρίας εντοπίζεται με τη βοήθεια του σφυγμού της πού γίνεται αισθητός κάτω απ’ τα δάκτυλα μας (Εικόνα 3).

Προσοχή: Δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται για επίδεσμος σχοινί, κορδόνι, σύρμα ή στενό λουρί γιατί μπαίνει βαθιά και προκαλεί βλάβες πού μπορούν να προκαλέσουν γάγγραινα και να οδηγήσουν σε ακρωτηριασμό.

Ό επίδεσμος πρέπει να χαλαρώνεται για λίγο κάθε μια ώρα και να σφίγγεται και πάλι μετά. Το σφίξιμο πρέπει να είναι τόσο, όσο χρειάζεται για να σταματήσει η αιμορραγία. Το υπερβολικό σφίξιμο είναι επικίνδυνο. Αν δεν υπάρχει πρόχειρος επίδεσμος, τότε η αρτηρία πρέπει να πιέζεται συνέχεια με τα δάχτυλα μέχρι να φθάσει ο τραυματίας στο νοσοκομείο. Αυτό ισχύει και για τις περιπτώσεις πού η αιμορραγία εντοπίζεται στο κεφάλι οπότε δεν μπορεί, φυσικά, να χρησιμοποιηθεί επίδεσμος.

Προφύλαξη από μόλυνση

Η μόλυνση σ' ένα τραύμα προκαλείται από μικρόβια πού μπαίνουν σ' αυτό από τη γύρω περιοχή, με το ξένο σώμα πού προκάλεσε το τραύμα, με τη σκόνη και μ' οτιδήποτε έρθει σ' επαφή με την επιφάνεια του τραύματος. Γι' αυτό το λόγο κάθε τι πού θα χρησιμοποιηθεί για την περιποίηση του τραύματος πρέπει να είναι απόλυτα καθαρό, να μην περιέχει δηλαδή μικρόβια. Μόνο σε πολύ μεγάλη ανάγκη (π.χ., σε μεγάλη αιμορραγία), όταν κινδυνεύει άμεσα η ζωή του τραυματία, η προφύλαξη απ’ τη μόλυνση έρχεται σε δεύτερη μοίρα.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η μόλυνση με μικρόβια τετάνου. η προφύλαξη απ’ τον τέτανο μπορεί να εξασφαλιστεί με τον καλό καθαρισμό του τραύματος, την αφαίρεση ξένων σωμάτων, την τοπική εφαρμογή ενός αντισηπτικού και την ένεση ανθρώπινου αντιτετανικού όρου.

Περιποίηση και καθαρισμός του τραύματος

Τα μικρά τραύματα πλένονται με οξυζενέ ή με διάλυμα βορικού ή και με νερό πού έχει βράσει.

Όταν αφαιρεθούν όλες οι ακαθαρσίες, γίνεται επάλειψη με ιώδιο, μερκουροχρώμ ή betadine και το τραύμα σκεπάζεται με αποστειρωμένη γάζα πού συγκρατιέται στη θέση της με επίδεσμο. Για τον καθαρισμό του τραύματος από λάδια μηχανής χρησιμοποιείται βενζίνη ή αιθέρας. Αν το τραύμα αιμορραγεί, εφαρμόζεται πιεστικός επίδεσμος, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω.

Αν το τραύμα είναι καθαρό, τότε δεν χρειάζεται καθαρισμό, αλλά μόνο επάλειψη με ιώδιο ή Betadine. Αν το τραύμα είναι βαθύ, πρέπει να εξεταστεί όσο γίνεται πιο γρήγορα από γιατρό.

Σημειώσεις

Αποκλεισμός της καρωτίδας αρτηρίας Ο αποκλεισμός της καρωτίδας αρτηρίας εφαρμόζεται για τον έλεγχο της αιμορραγίας στον τράχηλο και στην κεφαλή και επιτυγχάνεται με την εφαρμογή πίεσης στη μεσότητα της αύλακας που σχηματίζεται μεταξύ του πρόσθιου χείλους του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός και του πλαγίου της τραχείας, με αποτέλεσμα τη συμπίεση του αγγείου μεταξύ των δακτύλων του διασώστη και των αυχενικών σπονδύλων του πάσχοντος.   Αποκλεισμός της βραχιονίου αρτηρίας Ο αποκλεισμός της βραχιονίου αρτηρίας εφαρμόζεται για τον έλεγχο της αιμορραγίας του άνω άκρου και επιτυγχάνεται με την εφαρμογή πίεσης στη μεσότητα του βραχίονα και κατά το έσω χείλος του δικεφάλου βραχιονίου μυός, με αποτέλεσμα τη συμπίεση του αγγείου μεταξύ των δακτύλων του διασώστη και του βραχιονίου οστού. Για λόγους εύκολης απομνημόνευσης σημειώνεται ότι η διαδρομή της βραχιονίου αρτηρίας είναι παράλληλη περίπου με την έσω ραφή του μανικιού του επανωφορίου του πάσχοντος.   Αποκλεισμός της μηριαίας αρτηρίας Ο αποκλεισμός της μηριαίας αρτηρίας εφαρμόζεται για τον έλεγχο της αιμορραγίας του κάτω άκρου και επιτυγχάνεται με την εφαρμογή πίεσης στη μεσότητα της μηροβουβωνικής πτυχής, με αποτέλεσμα τη συμπίεση του αγγείου μεταξύ του αντίχειρα του διασώστη και του ηβικού οστού του πάσχοντος H σταθερή εφαρμογή της έμμεσης αρτηριακής πίεσης προκαλεί τη διακοπή της ροής του αίματος μέσα στο κύριο αγγείο και σε όλους τους κλάδους του, με αποτέλεσμα τη διακοπή της αιμάτωσης στην ευρύτερη περιοχή της βλάβης και την πρόκληση ισχαιμίας στην περιοχή του μέλους που φέρει την κάκωση. Για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος από τις σοβαρές ισχαιμικές αλλοιώσεις των ιστών της περιοχής, ο έλεγχος της αιμορραγίας με την εφαρμογή της κεντρικότερης έμμεσης πίεσης της αρτηρίας πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο σαν έσχατη λύση και, όταν είναι τελείως αναγκαίο, η διάρκεια της εφαρμογής της να μην υπερβαίνει τα 20 λεπτά της ώρας, επειδή στις συνηθισμένες συνθήκες μεταβολισμού του ενήλικα μετά από αυτό το διάστημα αρχίζουν οι μη αναστρέψιμες νεκρωτικές βλάβες των ιστών.