Αξονική τομογραφία καρδιάς

Η αξονική τομογραφία καρδιάς αποτελεί καινοτόμο αναίμακτη διαγνωστική μέθοδο με την οποία μπορούν να απεικονιστούν με ακρίβεια η καρδιά και τα στεφανιαία αγγεία της. Πρόκειται για μια εξαιρετικά απλή εξέταση που δεν απαιτεί καμία προετοιμασία. Η ενδοφλέβια χορήγηση σκιαγραφικού υλικού επιτρέπει την απεικόνιση των στεφανιαίων αγγείων, έτσι ώστε να είναι δυνατόν να εντοπιστούν οι στενώσεις.

Οι πρώτες προσπάθειες για την απεικόνιση της καρδιάς ήταν στις πρώιµες ηµέρες της αξονικής τοµογραφίας στη δεκαετία του 1970. Λόγω της γρήγορης κίνησης της καρδιάς, µόνο μεγάλοι όγκοι ήταν προσβάσιµοι στην απεικόνιση. Η επόµενη γενιά αξονικών τοµογράφων της δεκαετίας του 1980 άρχισε να απεικονίζει τα στεφανιαία αγγεία αλλά µε εικόνες οι οποίες δεν επέτρεπαν ακόµα διάγνωση. Με την περαιτέρω βελτίωση των αξονικών τοµογράφων, από 1990 και μετά, υπήρξαν ραγδαίες πρόοδοι και εξελίξεις στην απεικόνιση της καρδιάς.

Σήµερα, µε την ανάπτυξη νέων μηχανηµάτων και την υποστήριξη των υπολογιστών, η απεικόνιση στεφανιαίων αρτηριών είναι εφικτή σε διαγνωστικό επίπεδο. Τα νέα μηχανήµατα διαθέτουν τεχνολογία ανιχνευτών λυχνιων διπλής ενέργειας (dual source xray tube) µε λήψη εικόνων σε λιγότερο από 330ms. Οι αξονικοί τοµογράφοι µε διπλή λυχνία, που τέθηκαν σε λειτουργία μετά το 2005, επιτρέπουν υψηλότερη χρονική ανάλυση µε την απόκτηση μιας ολόκληρης εικόνας µόνο µε τη μισή περιστροφή και επιπλέον μειώνοντας τη θολερότητα της καρδιακής κίνησης κατά τη διάρκεια των γρήγορων κτύπων της καρδιάς. Έτσι η απεικόνιση ολόκληρης της καρδιάς πραγματοποιείται μέσα σε 10 δευτερόλεπτα! Αυτό, ιδιαιτέρως, µας διευκολύνει στην περίπτωση των ταλαιπωρημένων ασθενών, που έχουν δυσκολία στο να κρατούν την αναπνοή τους, ή αυτών που έχουν αρρυθμία ή ταχυκαρδία. Η απεικόνιση γίνεται µε ταυτόχρονη χρήση ηλεκτροκαρδιογραφήµατος. Έτσι, απεικονίζεται η καρδιά στις διάφορες κινητικές φάσεις λειτουργίας.

Η υπερβολικά εξελισσόμενη σύγχρονη τεχνολογία, στις ηµέρες µας, επιτρέπει να διεκπεραιώνουµε µια αξονική τοµογραφία των στεφανιαίων αγγείων µε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα και µε το µμικρότερο βαθµό παρέµβασης για τον ασθενή. Η πιο συναρπαστική εφαρμογή είναι η απεικόνιση των στεφανιαίων αρτηριών, ο οποία μέχρι σήµερα απαιτούσε την άµεση και επεµβατική πράξη καρδιακού καθετηριασµού. Μπορεί όχι µόνο να προσδιοριστεί η σοβαρότητα της στένωσης του στεφανιαίου αγγείου, αλλά και η κατάσταση της αρτηριοσκληρυντικής πλάκας που δημιουργεί τη στένωση της αρτηρίας. Μπορεί, επίσης, να αναγνωρισθούν διάφορα στάδια της αθηρωµατικής πλάκας, από τα αρχικά στάδια της µαλακής χοληστερινικής, αθηρωµατικής πλάκας έως και τη σκληρή ασβεστωµένη πλάκα, η οποία συναντάται σε πιο χρόνιες ασθένειες των στεφανιαίων αρτηριών. Στους ασθενείς που έχουν ήδη υποβληθεί σε διαδικασίες αποκατάστασης τµήµατος των στεφανιαίων αρτηριών, (πχ stent και bypass) μπορούν να απεικονισθούν τα αγγεία τους χωρίς παρεμβολές σαν µια επεµβατική ψηφιακή στεφανογραφία.

Είναι άγνωστο ακόµα κατά πόσο ο τρόπος αυτός θα αντικαταστήσει τον στεφανιαίο καθετηριασµό. Επί του παρόντος, φαίνεται ότι η µμεγαλύτερη χρησιµότητα της αξονικής τοµογραφίας στεφανιαίων αγγείων έγκειται στον ότι μπορεί να αποκλείσει την ύπαρξη νόσου των στεφανιαίων αρτηριών παρά να την καθορίσει. Αυτό συμβαίνει επειδή η εξέταση έχει ιδιαίτερα υψηλές ευαισθησία (περισσότερο από 90%) και ένα µη παθολογικό αποτέλεσμα σηµαίνει, ότι ο ασθενής είναι µάλλον απίθανο να έχει τη νόσο των στεφανιαίων αρτηριών και έτσι µπορεί να ελεγχθεί για άλλα αίτια που προκαλούν τα συμπτώματά του.

Πως διενεργείται η αξονική στεφανιογραφία καρδιάς;

Η εξέταση ολοκληρώνεται σε 8 έως 10 δευτερόλεπτα ενώ η παραμονή του εξεταζόμενου στο θάλαμο είναι από 15-20 λεπτά.

 

Κατά την εξέταση ο ασθενής βρίσκεται σε ύπτια θέση. Σε πρώτη φάση χορηγείται σκιαγραφικό υλικό με φλεβοκαθετήρα που τοποθετείται στο βραχίονα. Κατά την χορήγηση μπορεί να παρουσιαστεί σύντομη, έντονη αίσθηση θέρμης. Αυτή συνήθως περνάει μετά από λίγα δευτερόλεπτα. Ο φλεβοκαθετήρας αφαιρείται από τον βραχίονα μισή ώρα περίπου μετά την εξέταση.

Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, ο ασθενής βρίσκεται μόνος του στην αίθουσα, αλλά έχει άμεση οπτικοακουστική επαφή με τον χειριστή του μηχανήματος.

Στα συστήματα αξονικής τομογραφίας, η ακτινολογική λυχνία περιστρέφεται συνεχώς γύρω από τον ασθενή. Απέναντι από την ακτινολογική λυχνία, στην άλλη πλευρά του ασθενή, βρίσκεται το σύστημα ανίχνευσης των ακτίνων Χ, το οποίο αποτελείται από πολυάριθμους μικρούς ανιχνευτές.

Η εξέταση στους σύγχρονους αξονικούς τομογράφους, γίνεται χωρίς την χορήγηση φαρμάκων για την μείωση του καρδιακού ρυθμού, όπως απαιτούσαν τα συστήματα προηγούμενης γενιάς.

Σε ποιους ασθενείς ενδείκνυται η αξονική στεφανιογραφία καρδιάς;

• Η αξονική στεφανιογραφία καρδιάς ενδείκνυται σε ασθενείς οι οποίοι είναι ασυμπτωματικοί αλλά έχουν 2 ή περισσότερους προδιαθεσικούς παράγοντες για ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου, όπως αυξημένη χοληστερόλη αίματος, αυξημένες τιμές αρτηριακής πίεσης ή παρουσία σακχαρώδη διαβήτη.

• Η εξέταση ενδείκνυται επίσης όταν άλλες διαγνωστικές εξετάσεις, όπως π.χ. η δοκιμασία κόπωσης ή το σπινθηρογράφημα καρδιάς, απέφεραν ασαφή ευρήματα.

• Ο ασθενής µε  τύπου θωρακικό άλγος. Η αξονική τοµογραφία στεφανιαίων αγγείων είναι η καλύτερη µη επεµβατική μέθοδος για την άµεση απεικόνιση στεφανιαίων αγγείων αυτών των ασθενών.

• Σε περίπτωση υποψίας καρδιακών και περικαρδιακών ανατοµικών ανωµαλιών και προς αποκλεισµό όγκων θρόµβων κτλ.

• Για την εκτίµηση ανώµαλων εκφύσεων στεφανιαίων αρτηριών.

• Σε ασθενείς που έχουν ήδη υποβληθεί σε αποκατάσταση τµήµατος των στεφανιαίων αγγείων για την εκτίµηση βατότητας των stent και bypass.

 

Πώς συγκρίνεται η αξονική στεφανιογραφία με τις άλλες στεφανιογραφίες;

Κλασική στεφανιογραφία: Παραμένει εξέταση εκλογής στη μέτρηση του βαθμού των στενώσεων και καθορίζει σε σημαντικό βαθμό την θεραπευτική αγωγή. Η αξονική στεφανιογραφία έχει τρία σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι της κλασικής: Το αναίμακτο της εξέτασης, την υψηλή αρνητική προγνωστική αξία και την άμεση ανάδειξη και το χαρακτηρισμό της ποιότητας των αθηρωματικών πλακών.

Μαγνητική στεφανιογραφία: Η διακριτική ικανότητα αυτής είναι μικρότερη της αξονικής. Επίσης, η εξέταση είναι πιο δύσκολη στην εκτέλεσή της και κυρίως στερείται σταθερότητας στην ποιότητα του αποτελέσματος. Τουλάχιστον στο εγγύς μέλλον η αξονική στεφανιογραφία θα επικρατεί στη μη επεμβατική απεικόνιση των στεφανιαίων.

 

Αντενδείξεις για την εκτέλεση αξονικής στεφανιογραφίας

• Παρουσία πολλών αποτιτανώσεων: Αποτελεί το συχνότερο παράγοντα μείωσης της απόδοσης της μεθόδου. Οι έντονες τοιχωματικές αποτιτανώσεις δυσχεραίνουν τη μελέτη του αυλού των στεφανιαίων αρτηριών.

• Νεφρική ανεπάρκεια.

• Αλλεργία στα σκιαγραφικά λόγω της χορήγησης ιωδιούχου σκιαγραφικού ενδοφλεβίως: Η ποσότητα που χρησιμοποιείται είναι συνήθως 80-100 ml.

• Αρρυθμία, ταχυκαρδία. Προκαλούν κινητικά παράσιτα τα οποία όμως με τη χρήση σύγχρονων τομογράφων είναι περιορισμένα.

Πόση ακτινοβολία έχει η αξονική στεφανιογραφία;

Οι δημοσιευμένες μετρήσεις δόσης ακτινοβολίας για μια εξέταση αξονικής στεφανιογραφίας ποικίλουν σημαντικά από 8 έως 20 mSvs. Με ειδικά προγράμματα μείωσης της ακτινοβολίας η δόση ευρίσκεται στα επίπεδα της κλασικής στεφανιογραφίας ή του σπινθηρογραφήματος καρδιάς.

 

Η αξονική τομογραφία καρδιάς πρέπει να διενεργείται μετά από πλήρη κλινική εξέταση από ιατρό καρδιολόγο

Συγκεκριμένα, η αρνητική διαγνωστική αξία (NPV) της εξέτασης, που σημαίνει ότι ο ασθενής δεν έχει στεφανιαία νόσο, είναι 99,4%, ενώ η θετική διαγνωστική αξία (PPV), στην περίπτωση κατά την οποία ο ασθενής πιθανότατα έχει σημαντικές στενώσεις των στεφανιαίων αγγείων του, είναι 85,7%.