Στατίνες

Οι στατίνες είναι πιο ισχυρά φάρμακα από τις ρητίνες ανταλλαγής ιόντων στη μείωση της LDL-χοληστερόλης, αλλά λιγότερο δραστικά στη μείωση των τριγλυκεριδίων και την αύξηση της HDL.

Μειώνουν τα εμφράγματα του μυοκαρδίου και τους θανάτους από στεφανιαία νόσο σε ασθενείς που πάσχουν από από καρδιαγγειακά νοσήματα (στεφανιαία νόσο, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερική αρτηριοπάθεια), υγιή άτομα υψηλού κινδύνου έστω και αν η χοληστερίνη είναι φυσιολογική.

Γενικά:

-μειώνουν την κακή χοληστερόλη

-«παγώνουν» την αθηρωματική πλάκα (δεν αυξάνεται το μέγεθός της εύκολα, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι πιθανότητες για έμφραγμα) -επαναφέρουν τη λειτουργία του ενδοθηλίου (εσωτερικός χιτώνας των αγγείων), με αποτέλεσμα να καταπολεμούνται οι θρομβώσεις

Οι σπουδαιότερες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι η αναστρέψιμη μυοσίτιδα και η ραβδομυόλυση. Η μυοσίτιδα είναι σπάνια εκτός αν οι ασθενείς λαμβάνουν ταυτόχρονα νικοτινικό οξύ, φιμπράτες ή κυκλοσπορίνη. Η ραβδομυόλυση είναι δυνατόν να είναι θανατηφόρος όταν συγχορηγείται με γεμφιβροζίλη και ως εκ τούτου τα δύο αυτά φάρμακα δεν πρέπει να συγχορηγούνται.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι στατίνες μειώνουν τα στεφανιαία επεισόδια, το σύνολο των καρδιαγγειακών συμβαμάτων, καθώς και τη συνολική θνητότητα. Επίσης είναι φάρμακα που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην πρωτοπαθή πρόληψη της στεφανιαίας νόσου σε ασθενείς με υπερχοληστερολαιμία.

ΛΟΒΑΣΤΑΤΙΝΗ

Ενδείξεις, Ανεπιθύμητες ενέργειες, Εργαστηριακά ευρήματα, Αλληλεπιδράσεις

Ενδείξεις: Πρωτοπαθής υπερχοληστεριναιμία (τύπος ΙΙα, ΙΙβ), σε ασθενείς πού δεν έχουν ανταποκριθεί στη δίαιτα και τα άλλα μέτρα.

Αντενδείξεις: Υπερευαισθησία στο φάρμακο, ενεργός ηπατική νόσος, αυξημένα επίπεδα τρανσαμινασών στον ορό ανεξαρτήρως αιτιολογίας, κύηση, γαλουχία.

Ανεπιθύμητες ενέργειες: Γενικές: (κόπωση, θωρακικός πόνος). Γαστρεντερικές: (ναυτία, έμετος, διάρροια, δυσκοιλιότητα, επιγαστρικό άλγος, μετεωρισμός). Αναπνευστικές: (ρινίτιδα, λοιμώξεις ανώτερού αναπνευστικού). Μυοσκελετικές: (μυαλγίες, μυοσίτιδα). Νευρικές (κεφαλαλγία, ζάλη). Δερματολογικές: (εξάνθημα). Οφθαλμολογικές: (θολερότητα των φακών).

Εργαστηριακά ευρήματα: αύξηση των τρανσαμινασών και της κρεατινίνης φωσφοκινάσης. Σε κάθε περίπτωση οι ασθενείς θα πρέπει να υποβάλλονται σε εξετάσεις για το ήπαρ, τουλάχιστον ανά εξάμηνο.

Αλληλεπιδράσεις: Σε ασθενείς πού λαμβάνουν ταυτόχρονα κουμαρινικά αντιπηκτικά (Sintrom), θα πρέπει να ελέγχεται τακτικά ο χρόνος προθρομβίνης ώσπού να σταθεροποιηθεί στα επιθυμητά επίπεδα.

Προσοχή στη χορήγηση: Παρακολούθηση των τρανσαμινασών και της κρεατινικής φωσφοκινάσης. Προσοχή στη χορήγηση σε ασθενείς με ιστορικό ηπατοπάθειας και καταναλωτές μεγάλης ποσότητας οινοπνευματωδών. Αν προκύψει εγκυμοσύνη κατά τη διάρκεια της θεραπείας το φάρμακο θα διακοπεί και θα ενημερωθεί η έγκυος για πιθανούς κινδύνούς στο έμβρυο.

Δοσολογία: Συνήθης αρχική δόση 20 mg εφάπαξ το βράδυ. Η δοσολογία μπορεί να αυξηθεί έως 80 mg.

Ιδιοσκευάσματα:

MEVACOR: tab 20 mg

ΑΤΡΟΒΑΣΤΑΤΙΝΗ

Ενδείξεις, Ανεπιθύμητες ενέργειες, Εργαστηριακά ευρήματα, Αλληλεπιδράσεις Βλέπε Λοβαστατίνη.

Δοσολογία: Συνήθης δόση 10-40 mg εφάπαξ, ημερησίως το βράδυ, ανάλογα με τη σοβαρότητα. Mεγίστη δόση 80 mg εφάπαξ ημερησίως.

Ιδιοσκευάσματα:

LIPITOR tablets 10, 20, 40 mg

ΣΙΜΒΑΣΤΑΤΙΝΗ

Ενδείξεις, Ανεπιθύμητες ενέργειες, Εργαστηριακά ευρήματα, Αλληλεπιδράσεις Βλέπε Λοβαστατίνη.

Δοσολογία: Αρχική δόση 10 mg εφάπαξ ημερησίως το βράδυ. Μέγιστη δόση 40 mg εφάπαξ ημερησίως.

Ιδιοσκευάσματα:

ZOCOR tab 20, 40 mg.

LEPUR tab 20, 40 mg.

Ροσουβαστατινη

Ενδείξεις, Ανεπιθύμητες ενέργειες, Εργαστηριακά ευρήματα, Αλληλεπιδράσεις Βλέπε Λοβαστατίνη.

Δοσολογία: Αρχικά 5-10 mg ημερησίως μεγίστη δόση 40 mg

Ιδιοσκευάσματα:

CRESTOR tab 5, 10, 20, 40 mg

ΠΡΑΒΑΣΤΑΤΙΝΗ ΝΑΤΡΙΟΥΧΟΣ

Ενδείξεις, Ανεπιθύμητες ενέργειες, Εργαστηριακά ευρήματα, Αλληλεπιδράσεις Βλέπε Λοβαστατίνη.

Δοσολογία: Συνήθης αρχική δόση 10-20 mg εφάπαξ ημερησίως το βράδυ. Μέγιστη δόση 40 mg εφάπαξ ημερησίως, προοδευτικά αυξανόμενη κατά 10 mg ανά μήνα.

Ιδιοσκευάσματα:

MAXUDIN: tab 20, 40 mg

PRAVACHOL: tab 20, 40 mg

ΦΛΟΥΒΑΣΤΑΤΙΝΗ

Ενδείξεις, Ανεπιθύμητες ενέργειες, Εργαστηριακά ευρήματα, Αλληλεπιδράσεις Βλέπε Λοβαστατίνη.

Δοσολογία:

Αρχικά 20 mg ημερησίως κάθε βράδυ, συνήθης δόση διατήρησης 20-40 mg ημερησίως, προσαρμογή δόσης ανάλογα με την ανταπόκριση κάθε 4 εβδομάδες, μεγίστη δόση 80 mg

Ιδιοσκευάσματα:

LESCOL capsules 40 mg

 

Πλειοτροπικές δράσεις των στατινών

Οι στατίνες αποτελούν τα πιο ευρέως συνταγογραφούμενα υπολιπιδαιμικά φάρμακα. Η χρήση των στατινών συνοδεύεται από ευεργετικές δράσεις τόσο στην πρωτογενή όσο και στη δευτερογενή πρόληψη της στεφανιαίας νόσου. Παρ’όλα αυτά, υπάρχουν ενδείξεις ότι το συνολικό όφελος που παρατηρείται με τη χορήγηση των στατινών εμφανίζεται νωρίτερα και είναι μεγαλύτερο από αυτό που δικαιολογείται εξαιτίας της μείωσης της χοληστερόλης. Προκλινικές και κλινικές μελέτες υποστηρίζουν την ιδέα ότι η μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου με τις στατίνες οφείλεται σε επιπλέον μηχανισμούς, ανεξάρτητους της υπολιπιδαιμικής δράσης. Ο κύριος μηχανισμός δράσης τους αφορά την αναστολή της αναγωγάσης του 3-υδροξυ-μεθυλο-γλουταρυλο συνενζύμου Α με τελικό αποτέλεσμα την αναστολή της βιοσύνθεσης της χοληστερόλης. Η ταυτόχρονη αναστολή της σύνθεσης του μεβαλονικού οξέως, το οποίο αποτελεί πρόδρομο μόριο της χοληστερόλης, οδηγεί στη μείωση της σύνθεσης αρκετών μη στεροειδών ισοπρενοειδών μορίων (π.χ. δολιχόλες, ουμπικινόνη, ισοπεντενυλαδενοσίνη) τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο σε διάφορες κυτταρικές λειτουργίες. Στο γεγονός αυτό αποδίδονται οι περισσότερες πλειοτροπικές δράσεις των στατινών. Αυτές οδηγούν σε μείωση της ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας, μείωση του οξειδωτικού stress, αναστολή φλεγμονωδών αποκρίσεων, σταθεροποίηση των αθηρωματικών πλακών, αναστολή θρομβωτικών αποκρίσεων και τροποποίηση της λειτουργίας των αιμοπεταλίων. Οι στατίνες οδηγούν σε αύξηση της έκφρασης και της δραστικότητας του μονοξειδίου του αζώτου, γεγονός μείζονος σημασίας στη βελτίωση της ενδοθηλιακής λειτουργίας. Δύο σημαντικές διαδικασίες της αθηρογένεσης αποτελούν η μετανάστευση και ο πολλαπλασιασμός των αγγειακών μυοκυττάρων καθώς και η εναπόθεση λιπιδίων, κυρίως με τη μορφή εστέρων της χοληστερόλης, στο αγγειακό τοίχωμα. Το μεβαλονικό οξύ και άλλα ενδιάμεσα προϊόντα της βιοσύνθεσης της χοληστερόλης παίζουν ουσιαστικό ρόλο στις διαδικασίες αυτές και συνεπώς η αναστολή της σύνθεσης αυτών από τις στατίνες μπορεί άμεσα να επηρεάσει μείζονα γεγονότα στο αρτηριακό τοίχωμα κατά την αθηρογένεση. Πολλές από τις στατίνες κατέχουν αντοξειδωτικούς μηχανισμούς δράσης όπως η αναστολή της οξείδωσης της χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνης, αναστολή της έκφρασης των υποδοχέων αποκομιδής και αναστολή της ενδοκυττάρωσης της οξειδωτικά τροποποιημένης χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνης. Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες των στατινών είναι αλληλένδετες και με άλλες ευεργετικές δράσεις τους όπως η αναστολή της προσκόλλησης των μονοκυττάρων στα ενδοθηλιακά κύτταρα των αγγείων και η αναστολή του πολλαπλασιασμού των μακροφάγων. Επίσης, οι στατίνες αναστέλλουν τις μεταλλοπρωτεϊνάσες οι οποίες εκκρίνονται από τα μακροφάγα κύτταρα των αθηρωματικών πλακών και με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η εξασθένιση και ρήξη του ινώδους περιβλήματος των αθηρωματικών πλακών. Όλοι οι παραπάνω μηχανισμοί μπορούν να δρουν συμπληρωματικά με την υπολιπιδαιμική δράση των στατινών στην εμφάνιση των προστατευτικών επιδράσεων στο καρδιαγγειακό σύστημα.