Φάρμακα κατά της υψηλής χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων
Το φάρμακο πρώτης επιλογής για τη μείωση της χοληστερίνης και την αντιμετώπιση των περισσότερων υπερλιπιδαιμιών είναι οι στατίνες.
Οι στατίνες κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά το 1987.
Επιπλέον, σε ειδικές περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται οι φιμπράτες, οι δεσμευτικές των χολικών οξέων ουσίες και το νικοτινικό οξύ. Πρόσφατα κυκλοφόρησε και ένας ειδικός αναστολέας απορρόφησης της χοληστερόλης, η έζετιμίδη.
Στατίνες
Οι στατίνες (σιμβαστατίνη, πραβαστατίνη, ατορβαστατίνη, φλουβαστατίνη, λοβαστατίνη και ροσουβαστατίνη) δρουν μέσω αναστολής ενός ενζύμου πού συμμετέχει στη σύνθεση της χοληστερίνης στο ήπαρ (αναγωγάση HMG-CoA). Μειώνουν την «κακή» χοληστερίνη (LDL), αλλά και τα τριγλυκερίδια, ενώ προκαλούν και μικρή αύξηση της «καλής» χοληστερίνης (HDL). Σε όλες τις μεγάλες κλινικές μελέτες έχει αποδειχθεί ότι ή χορήγηση στατινών σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο αλλά και σε υγιή άτομα υψηλού κινδύνου μειώνει τα εμφράγματα μυοκαρδίου, τους θανάτους από στεφανιαία νόσο αλλά και το συνολικό αριθμό θανάτων, έτσι ώστε η μη χορήγηση τους να θεωρείται πλέον ιατρικό λάθος.
Οι στατίνες είναι δυνατόν να επιτύχουν μείωση από 20% έως 60% της κακής χοληστερίνης. Αυξάνουν σε μικρό βαθμό την καλή χοληστερίνη. Είναι επίσης σε θέση να μειώνουν τα τριγλυκερίδια.
Συνήθως οι στατίνες χορηγούνται σε μια δόση, το βράδυ. Είναι προτιμότερο να δίνονται το βράδυ διότι ο οργανισμός μας συνθέτει την περισσότερη χοληστερίνη τη νύκτα.
Τα πρώτα αποτελέσματα στη μείωση της LDL χοληστερίνης παρατηρούνται σε 4 έως 6 εβδομάδες. Οι μετρήσεις χοληστερίνης μετά από 6 έως 8 εβδομάδες επιτρέπουν στο γιατρό να προσδιορίσει την καλύτερη δόση που χρειάζεται για τον ασθενή.
Στάτινες και εγκυμοσύνη
Οι στατίνες δεν χορηγούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και δίδονται σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, μόνο όταν οι γυναίκες ακολουθούν αποτελεσματική αντισύλληψη.
Στατίνες και παιδιά
Όσον αφορά την παιδική και εφηβική ηλικία υπάρχουν αρκετές εργασίες που δείχνουν ότι οι στατίνες στις ηλικίες αυτές είναι αποτελεσματικές και εξίσου ασφαλείς με τις μεγαλύτερες ηλικίες. Όμως μέχρι να υπάρξουν κλινικές μελέτες μακροχρόνιας χορήγησης στατινών σε ηλικίες <18 ετών θα πρέπει να αποφεύγεται η χορήγηση στατινών σε υψηλές δοσολογίες και να γίνεται συχνή παρακολούθηση (π.χ. ανά τρίμηνο) για το ενδεχόμενο παρενεργειών.
|
Ποια είναι η καλύτερη στατίνη; |
||||||||
Η φαρμακευτική θεραπεία της υπερχοληστεριναιμίας στηρίζεται σε μια ομάδα φαρμάκων που ονομάζονται στατίνες. Πέντε τουλάχιστον στατίνες κυκλοφορούν σήμερα. Ποια όμως είναι καλύτερη για εσάς; Γενικά, οι δράσεις και οι παρενέργειες όλων των στατινών είναι ίδιες, αλλά διαφέρουν σημαντικά στο πόσο αποτελεσματικά μειώνουν την ολική χοληστερόλη και την LDL χοληστερόλη (Κακή χοληστερόλη). Παρατίθενται κατωτέρω οι κυκλοφορούσες στατίνες κατά σειρά αποτελεσματικότητας.
Όλες οι στατίνες έχουν παρόμοιες παρενέργειες αλλά μερικοί άνθρωποι θα δοκιμάσουν μια παρενέργεια με τη μια στατίνη, όχι όμως με την άλλη. Π.χ. κάποιοι ασθενείς έχουν μυϊκούς πόνους, τη πιο συχνή παρενέργεια των στατινών, αλλά μόλις αλλάξουν στατίνη αυτοί εξαφανίζονται. |
Η φαρμακευτική υπολιπιδαιμική θεραπεία χορηγείται σε αγόρια ≥10 ετών και σε κορίτσια μετά την έναρξη της εμμήνου ρύσεως με την προϋπόθεση ότι η LDL χοληστερίνη είναι ≥190 mg/dL (συνήθως άτομα πάσχοντα με ετερόζυγο οικογενή υπερχοληστεριναιμία). Στις περιπτώσεις που υπάρχει ιστορικό πρώιμης στεφανιαίασ νόσου ή ≥2 παράγοντες κινδύνου υπολιπιδαιμική αγωγή χορηγείται όταν η LDL χοληστερίνη είναι >160 mg/dL. Ο θεραπευτικός στόχος που πρέπει ιδανικά να επιδιώκεται είναι επίπεδα LDL χοληστερίνη <110 mg/dL.
Παρενέργειες στατινών
Τα υπάρχοντα σήμερα δεδομένα καταδεικνύουν ότι οι στατίνες είναι ασφαλή φάρμακα. Παρενέργειες εμφανίζονται σε μικρό μόνο ποσοστό ασθενών και αυτές είναι:
Ηπατοτοξικότητα: εκδηλώνεται σαν αύξηση των τρανσαμινασών (κύρια της πυροσταφυλικής τρανσαμινάσης) η οποία είναι σπάνια (αύξηση >3πλάσιο ανώτερου φυσιολογικού παρατηρείται σε ποσοστό <3%), δοσοεξαρτώμενη, καλοήθης (σχεδόν ποτέ δεν εξελίσσεται σε ηπατική ανεπάρκεια), εμφανίζεται εντός των πρώτων 3 μηνών και είναι πλήρως αναστρέψιμη όταν διακοπεί η στατίνη.
Θα πρέπει να γίνεται σε ρουτίνα έλεγχος των τρανσαμινασών πριν την έναρξη της αγωγής με στατίνες, επανάληψη του ελέγχου στις 12 εβδομάδες και ακολούθως ανά εξάμηνο εφόρου ζωής. Αποφεύγεται η χορήγηση στατινών σε άτομα με χρόνια ενεργό ηπατική νόσο.
Μυοπάθεια: έχει παρατηρηθεί σε όλες τις στατίνες, είναι δοσοεξαρτώμενη και μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και έτη μετά την έναρξη της αγωγής. Ο ακριβής μηχανισμός είναι άγνωστος Στην κλινική πράξη η μυοπάθεια που εκδηλώνεται συνηθέστερα σαν μυαλγία (μυϊκά άλγη, αδυναμία ή / και κράμπες χωρίς αύξηση της κρεατινικής κινάσης [CK]) απαντάται σε ποσοστό περί το 5-10%. Συνήθως οι μυαλγίες αυτές είναι 'καλά' ανεκτές και μετά τον καθησυχασμό του ασθενούς μπορεί να συνεχιστεί η υπολιπιδαιμική αγωγή. Όταν όμως οι μυαλγίες επηρεάζουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς θα πρέπει να γίνεται διακοπή των στατινών.
Πρωτεïνουρία: παρατηρείται σε ποσοστό <2%. Είναι ήπια, παροδική, παρουσιάζεται σε όλες τις στατίνες, δεν επηρεάζει τη νεφρική λειτουργία και φαίνεται να είναι σωληναριακής προέλευσης.
Λοιπές παρενέργειες: οι στατίνες μπορεί να προκαλέσουν γαστρεντερικές διαταραχές (ναυτία, διαταραχές κενώσεων) που συνήθως είναι ήπιες και παρέρχονται με τη συνέχιση της αγωγής. Σπάνιες παρενέργειες για τις οποίες όμως δεν υπάρχει σαφής αιτιολογική συσχέτιση με τις στατίνες είναι πονοκέφαλοι, αϋπνίες, περιφερική νευροπάθεια και δερματολογικές εκδηλώσεις (εξάνθημα).
Εζετιμίδη
Η εζετιμίδη είναι ένα νέο φάρμακο πού εμποδίζει ισχυρά και εκλεκτικά την απορρόφηση χοληστερίνης ανταγωνιζόμενη το μηχανισμό με τον οποίο μεταφέρεται η χοληστερόλη δια του εντερικού τοιχώματος. Όταν το φάρμακο αυτό συνδυάζεται με στατίνη, τα επίπεδα LDL μειώνονται σημαντικά αφού οι στατίνες αναστέλλουν την αντισταθμιστική αύξηση στην παραγωγή χοληστερίνης από το ήπαρ.
Επιπλέον, ο συνδυασμός αυτός δεν απαιτεί μεγάλες δόσεις από κανένα από τα δυο φάρμακα με αποτέλεσμα τη μεγάλη μείωση της πιθανότητας ανεπιθύμητων ενεργειών.
Φιμπράτες
Οι φιμπράτες (φαινοφιμπράτη, γεμφιμπροζίλη, βεζαφιμπράτη, σιπροφιμπράτη) ενεργοποιούν τη λιποπρωτεινική λιπάση, ένα ένζυμο πού διευκολύνει τον καταβολισμό των πλούσιων σε τριγλυκερίδια λιποπρωτεϊνών.
Μειώνουν τα τριγλυκερίδια και αυξάνουν την καλή χοληστερίνη (HDL), ενώ μπορεί να μειώσουν η να αυξήσουν την κακή χοληστερίνη (LDL). Οι φιμπράτες, έχει αποδειχθεί σε κλινικές μελέτες ότι, μειώνουν τον κίνδυνο για στεφανιαία επεισόδια σε ασθενείς με υψηλά τριγλυκερίδια και χαμηλή HDL, ειδικά όταν συνυπάρχει σακχαρώδης διαβήτης ή μεταβολικό σύνδρομο. Έτσι είναι δυνατό να έχουν θέση στην αντιμετώπιση αυτών των ασθενών, ειδικά σε συνδυασμό με στατίνες.
Οι προβληματισμοί για την πρόκληση μυοπάθειας με τη χρήση του παραπάνω συνδυασμού έχουν μειωθεί αρκετά από το πρόσφατο εύρημα ότι μία συγκεκριμένη φιμπράτη, η φαινοφιμπράτη δεν επηρεάζει τον καταβολισμό των στατινών και έτσι δεν αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο κλινικής μυοπάθειας στους ασθενείς πού λαμβάνουν μέτριες δόσεις στατινών.
