Γενικές πληροφορίες για την άσκηση

Υπάρχουν δύο είδη άσκησης:

Η ισοτονική ή αερόβια άσκηση

Απαιτεί περισσότερη κίνηση και λιγότερη δύναμη. Το περπάτημα, το τρέξιμο, το ποδήλατο, το μπάσκετ, το ποδόσφαιρο, το τένις, ο χορός και η κολύμβηση είναι εξαιρετικές αερόβιες ασκήσεις. Με τη συστηματική και μακροχρόνια άσκηση, το αίμα περνώντας από τους πνεύμονες παίρνει όλο και περισσότερο οξυγόνο και, μέσω της κυκλοφορίας, το μεταφέρει στους ιστούς και σε όλα τα όργανα, επιτυγχάνοντας έτσι την καλύτερη αιμάτωσή τους.

Η ισομετρική άσκηση

Απαιτεί περισσότερη δύναμη (π.χ., βαράκια) και λιγότερη κίνηση. Για πολλά χρόνια θεωρείτο ότι κατάλληλη για τους καρδιοπαθείς ήταν μόνον η αερόβια άσκηση και ότι, αντίθετα, η ισομετρική μπορούσε να αποβεί επικίνδυνη, γιατί προκαλεί σημαντική άνοδο της αρτηριακής πίεσης και αυξάνει το έργο της καρδιάς. Ωστόσο, τα τελευταία 10 χρόνια έχει αναγνωρισθεί η ασφάλεια του συνδυασμού ήπιας ισομετρικής με αερόβια άσκηση, καθώς και η αξία αυτού του συνδυασμού στη βελτίωση της φυσικής κατάστασης των καρδιοπαθών. Τέλος, έχει βρεθεί ότι η ισομετρική άσκηση συντελεί στη μείωση του σωματικού βάρους και του υποδόριου λίπους.

Τα οφέλη της συστηματικής άσκησης

Η άσκηση, τόσο σε υγιείς όσο και σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο, μπορεί να δράσει όπως και κάθε άλλο θεραπευτικό μέσο, π.χ. ένα φάρμακο.

Οφέλη από την άσκηση σε υγιείς

Βελτιώνει τη φυσική ικανότητα - κατάσταση (fitness).
Βελτιώνει το βάρος του σώματος.
Επιδρά θετικά στην ψυχική υγεία.
Βοηθά στην αύξηση της «καλής» (HDL) χοληστερίνης και στη μείωση της «κακής» (LDL), προφυλάσσοντας τα αγγεία από αρτηριοσκλήρυνση.
Προκαλεί μόνιμη διάταση των στεφανιαίων αρτηριών και βελτιώνει την ελαστικότητα των αγγείων.
Τονώνει και διευκολύνει την κυκλοφορία του αίματος και αυξάνει τη στεφανιαία ροή, δηλαδή την αιμάτωση του καρδιακού μυός.
Μειώνει την πιθανή τάση του οργανισμού για θρομβώσεις.
Βοηθά στη ρύθμιση της πίεσης.
Βελτιώνει σε υγιή άτομα τα επίπεδα των απολιποπρωτεϊνών apo-A και apo-B. Συγκεκριμένα, η συστηματική άσκηση μπορεί να προκαλέσει αύξηση της apo-A και μείωση της apo-B, γεγονός που πιστεύεται ότι μπορεί να μειώσει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Προλαμβάνει τη στεφανιαία νόσο (πρωτογενής πρόληψη).
Αυξάνει το προσδόκιμο ζωής.

Οφέλη από την άσκηση σε πάσχοντες από στεφανιαία νόσο

Συντελεί στην αποφυγή υποτροπής της νόσου (δευτερογενής πρόληψη).
Προστατεύει σημαντικά ακόμη και όσους έχουν πολλούς παράγοντες κινδύνου, όπως διαβήτης, υπέρταση κλπ.
Βελτιώνει τη φυσική ικανότητα.
Μειώνει τη συχνότητα της σταθερής στηθάγχης. Επίσης, δεν εμφανίζεται στηθάγχη στο επίπεδο κόπωσης που εμφανιζόταν προ της άσκησης, αλλά σε υψηλότερο επίπεδο.
Μειώνει τις αρρυθμίες.
Βελτιώνει τα επίπεδα της ολικής χοληστερίνης και ανεβάζει την «καλή» (HDL). Τα οφέλη αυτά ενισχύονται όταν οι ασθενείς χάνουν βάρος και εξουδετερώνονται όταν το αυξάνουν.
Προκαλεί οξεία μείωση των τριγλυκεριδίων, που διατηρείται επί 48 ώρες. Όσο όμως συνεχίζουν να ασκούνται 3-4 φορές την εβδομάδα εξακολουθούν να διατηρούν τα τριγλυκερίδια σε χαμηλά επίπεδα.
Μειώνει (σε συνδυασμό με τη μείωση της χοληστερίνης) το ρυθμό αύξησης των αθηρωματικών πλακών, ή ακόμη και το μέγεθος τους.
Συμβάλλει-πιστεύεται-στην ανάπτυξη της παράπλευρης κυκλοφορίας στην καρδιά,
Μειώνει την αρτηριακή πίεση.
Επιδρά θετικά στους παράγοντες πήξεως.
Βελτιώνει το βάρος του σώματος (ιδιαίτερα με παράλληλη μείωση της πρόσληψης θερμίδων).
Επιδρά θετικά στην ψυχική υγεία.
Βοηθά στην επιστροφή στην εργασία.
Αυξάνει το προσδόκιμο επιβίωσης.

Να σημειωθεί ότι τα οφέλη της άσκησης είναι παράγοντας ανεξάρτητος από τη βελτίωση άλλων παραγόντων κινδύνου για στεφανιαία νόσο. Αυτό σημαίνει ότι η υγεία του ασθενούς που ασκείται βελτιώνεται, έστω και αν δεν έχει χάσει βάρος, ή αν συνεχίζει να καπνίζει. Είναι όμως αυτονόητο ότι η συστηματική άσκηση θα είναι περισσότερο αποτελεσματική εάν ο ασθενής κόψει, π.χ., το κάπνισμα ή αν χάσει τα περιττά κιλά του.

Τι πρέπει να ξέρετε πριν αρχίζετε ένα πρόγραμμα άθλησης

Είναι αποδεκτό γενικότερα ότι, όσο συχνότερη και εντονότερη -σε λογικά πλαίσια- είναι η άσκηση, τόσο μεγαλύτερη προστατευτική δράση ασκεί στο καρδιαγγειακό σύστημα, αλλά και στη γενικότερη υγεία του ατόμου. Έχει ακόμη αποδειχθεί ότι ένα αδρανές άτομο, αν αποφασίσει να ασκηθεί, μπορεί να αποκομίσει τεράστιο όφελος και με μέτρια άσκηση. Πριν όμως ξεκινήσετε, πρέπει να είστε σίγουροι ότι το σώμα σας μπορεί να ανταποκριθεί στη δραστηριότητα που επιλέξατε. Γιατί, εκτός από την πιθανότητα τραυματισμών, που όμως μπορούν να αποφευχθούν με τη σωστή εφαρμογή της άσκησης, μία σπάνια αλλά πολύ σοβαρή παρενέργεια της άσκησης είναι ο αιφνίδιος θάνατος (καρδιακή ανακοπή). Από μελέτες προκύπτει ότι παρατηρείται περίπου ένας αιφνίδιος θάνατος ανά 200.000 ασκούμενους κάτω των 35 ετών και περίπου 6 θάνατοι ανά 100.000 αθλούμενους άνω των 35 ετών. Το αίτιο θανάτου για τους πρώτους (κάτω των 35) είναι συνήθως η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια και για τους άνω των 35 η στεφανιαία νόσος.

Επομένως, άτομα άνω των 35 ετών που πρόκειται να ξεκινήσουν να ασκούνται πρέπει να υποβάλλοντα):

Σε κλινική εξέταση (συμπεριλαμβάνεται η λήψη λεπτομερούς οικογενειακού και ατομικού ιστορικού), αλλά και
Σε δοκιμασία (τεστ) κοπώσεως.

Οι κάτω των 35 ετών πρέπει να υποβάλλονται:

Σε λεπτομερή κλινική εξέταση (με οικογενειακό και ατομικό ιστορικό).
Σε δοκιμασία κοπώσεως εάν έχουν περισσότερους από δύο παράγοντες κινδύνου (π.χ., είναι καπνιστές και παχύσαρκοι κ.λ.π.).