Διαβητική νευροπάθεια

Ο διαβήτης ως χρόνια νόσος εμφανίζει και ορισμένες επιπλοκές με την πάροδο των ετών. Μια απ' αυτές τις χρόνιες επιπλοκές (ίσως η συχνότερη) είναι η διαβητική νευροπάθεια.

Τι σημαίνει διαβητική νευροπάθεια;

Καταρχήν πρέπει να διευκρινίσουμε πως η κατάσταση αυτή δεν έχει καμία σχέση με το καθημερινό άγχος η το stress κλπ., που εμφανίζονται σε όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα αν είναι διαβητικοί ή όχι.

Έχει σχέση με τα νεύρα δηλαδή κάποιες ίνες που μεταφέρουν τα ερεθίσματα από τον έξω κόσμο στον εγκέφαλο όπου και γίνονται αντιληπτά (δηλ. τα καταλαβαίνουμε ή καλύτερα αποκτούμε γνώση μιας συγκεκριμένης μεταβολής στο περιβάλλον). Η βλάβη αυτών των ινών που μεταφέρουν το ερέθισμα στον εγκέφαλο αποτελεί τη διαβητική νευροπάθεια. Αποτέλεσμα αυτής της βλάβης είναι ότι δεν μπορεί να γίνει μεταφορά των ερεθισμάτων από τον έξω κόσμο και έτσι δεν μπορεί να καταλάβει κάποιος τον πόνο, την πίεση, να διακρίνει το κρύο από το ζεστό κλπ.

Πως βλάπτει τα νεύρα ο Σακχαρώδης Διαβήτης;

Η γλυκόζη (το σάκχαρο) μπαίνει εύκολα από την κυκλοφορία μέσα στα νεύρα, όπου είναι απαραίτητη. Όταν όμως η γλυκόζη κυκλοφορεί σε μεγάλες ποσότητες στο αίμα, τότε είναι επόμενο πως αυτή η υπερβολική ποσότητα δεν μπορεί να μεταβολισθεί εξ ολοκλήρου στο νευρικό ιστό (δηλαδή να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμη ύλη για τις ανάγκες του νεύρου). Το επιπλέον ποσό της γλυκόζης μετατρέπεται σε μια ουσία που λέγεται σορβιτόλη. Αυτή η ουσία προκαλεί βλάβη στη λειτουργία των νεύρων σε μακροχρόνια βάση.

Είναι η μοναδική αιτία βλάβης των νεύρων η συσσώρευση της σορβιτόλης;

Όχι, δεν είναι μόνο η συσσώρευση σορβιτόλης που βλάπτει τα νεύρα. Παρατηρείται και βλάβη των μικρών αγγείων [τριχοειδών] των νεύρων που χρησιμεύουν για την οξυγόνωση τους και την πρόληψη των κατάλληλων θρεπτικών ουσιών από το αίμα. Τα τριχοειδή αποφράσσονται και θρέψη του νεύρου γίνεται πολύ δύσκολη.

Έχουν ενοχοποιηθεί όμως και άλλοι παράγοντες που συντελούν στη νευρική δυσλειτουργία και συνδέονται επίσης με τα αυξημένα σάκχαρα αίματος π. χ μείωση ορισμένων αυξητικών παραγόντων κ.λπ.

Προς το παρόν οι δυο πρώτες αιτίες που αναφέρθηκαν (συσσώρευση σορβιτόλης και τριχοειδών) θεωρούνται οι σημαντικότερες. Πρέπει δε να έχουμε υπ’ όψιν μας πως και η βλάβη των μικρών αγγείων [μικροαγγειοπαθεια] είναι αποτέλεσμα της επίδρασης των επιπέδων σακχάρου του αίματος στα τριχοειδή.

Ποια σημεία του σώματος βλάπτουν κυρίως όταν έχουμε διαβητική νευροπάθεια;

Όλο το σώμα είναι κατάσπαρτο από τα καλώδια αυτά δηλ. τα νεύρα. Οποιοδήποτε σημείο του σώματος και αν ακουμπήσουμε θα δημιουργηθούν ερεθίσματα και θα γίνει αντιληπτό. Ας επαναλάβουμε όμως ότι τα νεύρα αποτελούν ίνες, δηλαδή αποφυάδες κάποιου κύτταρου που βρίσκεται στο κεντρικό νευρικό σύστημα [εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός]. Οι ίνες τρέφονται από την κεντρική πηγή, τα κύτταρα. Είναι επόμενο λοιπόν, πως όσο απομακρυσμένα είναι τα σημεία από την πηγή τροφοδοσίας, τόσο πιο ευπαθή είναι, άρα βλέπονται ευκολότερα. Τα κάτω άκρα (πόδια) είναι τα πιο απομακρυσμένα σημεία επόμενος από εκεί αρχίζει και εκεί ανιχνεύεται η διαβητική νευροπάθεια.

Πως θα υποπτευθούν ότι μπορεί να έχουμε αυτήν τη διαταραχή;

Διάφορα συμπτώματα είναι ενδεικτικά π. χ μούδιασμα [βελονιές], πόνος και κάψιμο μαζί [καυσαλγία] η βαθύς πόνος [όπως πονόδοντος] στις κνήμες. Αν εμφανιστούν αυτά πρέπει να τα αναφέρουμε στο γιατρό μας. Καλά είναι να προσέχουμε μήπως τα συμπτώματα αυτά χειροτερεύουν τη νύχτα.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ότι, πολλές φορές δεν γίνονται ανεκτά τα σκεπάσματα στη διάρκεια της νύκτας και ο διαβητικός αναγκάζεται να βγάζει το πόδι έξω από τα σκεπάσματα.

Όλοι όσοι εμφανίζουν τα παραπάνω συμπτώματα είναι σίγουρο ότι έχουν νευροπάθεια;

Όχι’ Συνήθως τα επώδυνα συμπτώματα εμφανίζονται αρκετά νωρίς, πριν να έχουμε σοβαρή βλάβη των νεύρων. Ο πόνος είναι ένα σύμπτωμα δυσάρεστο μεν, μας προειδοποιεί όμως ότι κάτι δεν πάει καλά. Ωστόσο το σύμπτωμα αυτό δείχνει πως το νεύρο λειτουργεί ακόμα και έτσι γίνεται η μεταβίβαση του ερεθίσματος στον εγκέφαλο. Η εξέταση λοιπόν που θα γίνει στη συνεχεία από το γιατρό θα δόση την απάντηση στο παραπάνω αν υπάρχει δηλ. διαταραχή στη λειτουργία των νευρικών κύτταρων.

Πόσο συχνή είναι η επιπλοκή αυτή;

Το ποσοστό των ατόμων με διαβητική νευροπάθεια ανέρχεται περίπου στο 30ο/ο ένας στους τρεις διαβητικούς εμφανίζει την επιπλοκή αυτή. Όμως πρέπει να τονισθεί πως ορισμένες ομάδες διαβητικών ατόμων εμφανίζουν μεγαλύτερες πιθανότητες να έχουν αναπτύξει τη βλάβη αυτή π.χ. ηλικιωμένοι[υπάρχει και εκφύλιση των νεύρων με την πάροδο της ηλικίας], νεφροπαθείς [συντελεί και η νεφρική ανεπάρκεια στη βλάβη των νεύρων], άτομα με μεγάλη διάρκεια διαβήτη και άτομα που δεν είχαν στο παρελθόν ικανοποιητική ρύθμιση του σακχάρου τους.

Υπάρχουν αλλά σημεία που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ενδείξεις νευροπάθειας;

Ναι! Είναι τα λεγόμενα αρνητικά σημεία δηλ. η απουσία κάποιου αισθήματος π.χ. του πόνου, της αφής, του κρύου-θερμού. Δηλαδή το άτομο πιάνει ένα αντικείμενο και δεν καταλαβαίνει την υφή του, η τσιμπιέται με μια καρφίτσα και δεν καταλαβαίνει τον πόνο η δεν μπορεί να καταλάβει τη διαφορά του κρύου από το ζεστό. Στις περιπτώσεις αυτές η εξέταση από το γιατρό είναι απαραίτητη.

Εφόσον όλοι οι διαβητικοί δεν εμφανίζουν νευροπάθεια, πως μπορεί κάποιος να αποφύγει την επιπλοκή αυτή;

Είπαμε αρκετά λόγια παραπάνω για το πως δημιουργείται η βλάβη των νεύρων. Τα ψηλά σάκχαρα παίζουν σημαντικό ρόλο όπως φαίνεται από τη σχετική παράγραφο. Η προσπάθεια λοιπόν για καλύτερη, όσον το δυνατόν, ρύθμιση του διαβήτη είναι το μόνο, προς το παρόν, και το αποτελεσματικότερο μέσο που έχουμε στη διάθεση μας για την αποτροπή η την επιβράδυνση εμφάνισης της επιπλοκής αυτής.

Δεν πρέπει όμως να παραλείπεται η αναφορά στο γιατρό μας οποιουδήποτε από τα παραπάνω συμπτώματα. Είναι ενοχλητικά, έχουν όμως σημασία γιατί αποτελούν το καμπανάκι και βοηθούν στην πρόληψη σοβαρότερων καταστάσεων.

Τελειώνοντας θα πρέπει να τονίσω πως δεν είναι μόνο αυτές οι εκδηλώσεις της νευροπάθειας. Υπάρχουν και άλλες που αφορούν π.χ. την καρδιά, το στομάχι και αλλά εσωτερικά όργανα. θα αναφερθούμε σ αυτές τις περιπτώσεις σε ένα επόμενο τεύχος.