Πρωτογενής αγγειοπλαστική του εμφράγματος της καρδιάς

Η σύγχρονη αντιμετώπιση του εμφράγματος συνίσταται στην αποκατάσταση της ροής του αίματος όσο το δυνατόν ενωρίτερα, και πάντως στις πρώτες λίγες ώρες από την έναρξη του πόνου. Με την αποκατάσταση της αιματικής ροής διασώζεται ο καρδιακός μυς και αποτρέπονται δυσμενείς επιπτώσεις για τον άρρωστο. Αν η αποκατάσταση της αιματικής ροής επιτευχθεί μέσα στην πρώτη ώρα από την έναρξη του πόνου μπορούμε να…. ξεχάσουμε ότι περάσαμε έμφραγμα.

Η πλέον επιτυχής και ασφαλέστερη μέθοδος για την αποκατάσταση της αιματικής ροής είναι η ενδοστεφανιαία επέμβαση στην υπεύθυνη αρτηρία (πρωτογενής αγγειοπλαστική). Αυτό επιτυγχάνεται με άμεση διενέργεια στεφανιογραφίας, που αναδεικνύεται το πρόβλημα και στον ίδιο χρόνο, διάνοιξη της φραγμένης αρτηρίας με μπαλόνι και τοποθέτηση stent.

Η άμεση διάνοιξη της αρτηρίας με μπαλόνι προϋποθέτει νοσηλεία του ασθενούς σε νοσοκομείο πού διαθέτει τμήμα καρδιακών καθετηριασμών με ικανή εμπειρία και με ετοιμότητα για την επείγουσα αντιμετώπιση εμφραγμάτων, επί εικοσιτετραώρου βάσεως. Η άμεση κινητοποίηση είναι κρίσιμη επειδή σε αυτές τις περιπτώσεις «ο χρόνος (πού χάνεται) είναι μυοκάρδιο (πού νεκρώνεται)».

Για τη μεγάλη πλειοψηφία των νοσοκομείων πού δεν διαθέτουν τμήμα καθετηριασμών υπάρχουν δυο επιλογές: ή χορήγηση φαρμάκων που διαλύουν το θρόμβο (θρομβολυτική θεραπεία) ή η μεταφορά του ασθενούς σε νοσοκομείο με τμήμα καθετηριασμών. Η θρομβολυτική θεραπεία εξασφαλίζει την αποφυγή της καθυστέρησης πού συνεπάγεται ή μεταφορά του ασθενούς.

Το μειονέκτημα της είναι ότι υστερεί στα ποσοστά διάνοιξης της αρτηρίας (70% περίπου σε σύγκριση με 90-95% για την επέμβαση), ενώ παράλληλα οδηγεί σε γενική πτώση της πηκτικότητας του αίματος, πού μπορεί να έχει ως επακόλουθο εγκεφαλική αιμορραγία.

Παρ' όλα αυτά ή θρομβολυτική θεραπεία είναι εξ ίσου σωτήρια για το μυοκάρδιο αν χορηγηθεί στις πρώτες τρεις ώρες από την έναρξη του πόνου.

Ελλάδα και πρωτογενής αγγειοπλαστική;

Η άμεση μεταφορά των ασθενών από τα κατά τόπους νοσοκομεία σε ειδικά κέντρα καθετηριασμών δοκιμάστηκε σε μεγάλες κλινικές μελέτες σε χώρες όπως η Δανία και η Τσεχία και είχε εξαιρετικά αποτελέσματα. Προϋπόθεση για τα αποτελέσματα αυτά ήταν ή αρίστη οργάνωση του συστήματος παραπομπών, ώστε να επιτυγχάνεται ή μεταφορά σε λιγότερο από μία ώρα.

Από αυτές τις μελέτες φαίνεται πώς όταν ή θρομβολυτική θεραπεία δίνεται μέσα στις πρώτες τρεις ώρες από την έναρξη του πόνου έχει αποτελέσματα σχεδόν εφάμιλλα της διάνοιξης της αρτηρίας με μπαλόνι. Αντίθετα για ασθενείς οι όποιοι παρουσιάζονται μετά από τρεις ώρες, η μεταφορά τους σε εξειδικευμένο κέντρο καθετηριασμών προς διάνοιξη της αρτηρίας σώζει ζωές.

Στην Ελλάδα η άμεση επέμβαση και διάνοιξη της αρτηρίας στο οξύ έμφραγμα αποτελεί προνόμιο λίγων αρρώστων. Ο λόγος είναι ότι τα νοσοκομεία με οργανωμένα κέντρα καθετηριασμών και ικανή εμπειρία στις επεμβάσεις με μπαλόνι υπάρχουν στα μεγάλα μόνο αστικά κέντρα. Αλλά και από αυτά δεν έχουν όλα προχωρήσει στην οργάνωση των υπηρεσιών τους σε εικοσιτετράωρη ετοιμότητα, ώστε να παρέχουν τρόπους επείγουσας αντιμετώπισης του εμφράγματος.

Από την άλλη μεριά ή διαμόρφωση της χώρας μας δεν αφήνει σημαντικές ελπίδες οργάνωσης ενός συστήματος μεταφοράς των αρρώστων από επαρχιακές πόλεις στα αστικά κέντρα με τους εντυπωσιακούς χρόνους πού επιτεύχθηκαν π.χ. στη Δανία.

Η πλειοψηφία πάντως των ελληνικών νοσοκομείων μπορεί να χορηγήσει θρομβολυτική θεραπεία, πού, όπως είπαμε, έχει πολύ καλά αποτελέσματα, φτάνει να χορηγηθεί κατά τις πρώτες τρεις ώρες. Άρα ο στόχος για όλους τους ασθενείς εκτός των αστικών κέντρων είναι να επιτύχουμε να λάβουν θρομβολυτική θεραπεία μέσα στις πρώτες τρεις ώρες από την έναρξη του εμφράγματος. Από αυτήν την άποψη οι προσπάθειες για σωστή ενημέρωση των ασθενών είναι σημαντική.