Υπερηχογράφημα καρδιάς (ή υπερηχοκαρδιογράφημα ή ηχοκαρδιογράφημα)

Τι είναι το υπερηχοκαρδιογράφημα;

Το υπερηχοκαρδιογράφημα είναι μια ανώδυνη εξέταση που εκμεταλλεύεται τα ανακλώμενα από την καρδιά κύματα υπερήχων (ηχώ) για να δημιουργήσει μια εικόνα αυτής και των μεγάλων αγγείων. Οι υπέρηχοι είναι ηχητικά κύματα πολύ υψηλής συχνότητας (2,5 - 5 MHz) που το ανθρώπινο αυτί δεν μπορεί να αντιληφθεί, μπορούν όμως να παραχθούν και να ανιχνευθούν από ειδικά μηχανήματα.

Η υπερηχογραφία βασίζεται στην αρχή της ηχώ. Όπως ο ήχος έχει την ιδιότητα να αντανακλάται πάνω σε επιφάνειες έτσι και οι υπέρηχοι αντανακλώνται πάνω σε επιφάνειες. Οι υπέρηχοι είναι ηχητικά κύματα σε ψηλότερες συχνότητες περίπου 2,5 - 5 MHz.

Στην υπερηχογραφία έχουμε ένα μηχάνημα, τον υπερηχοκαρδιογράφο που μπορεί να παράγει υπερήχους και ταυτόχρονα να ανιχνεύει τις αντανακλάσεις τους. Το μηχάνημα αυτό έχει ενσωματωμένο ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή ο οποίος μελετά τα ανακλόμενα κύματα και ανάλογα με το χρόνο που χρειάζονται για να επιστρέψουν υπολογίζει πόσο μακριά είναι η επιφάνεια στην οποία αντανακλαστήκανε τα υπερηχητικά. Στη συνέχεια παρουσιάζει την επιφάνεια αυτή στην οθόνη του. Η όλη διαδικασία γίνεται τόσο γρήγορα που αν η επιφάνεια αυτή κινείται να παρουσιάζεται στην οθόνη να κινείται όπως κινείται στην πραγματικότητα.

Η παραγωγή και ανίχνευση των υπερήχων γίνεται από το μορφομετατροπέα (ηχοβολέα) του υπερηχοκαρδιογράφου. Ο μορφομετατροπέας έχει σχήμα ωοειδές συνήθως. Από τη μια άκρη του φεύγει το καλώδιο που τον συνδέει με το σώμα του υπερηχοκαρδιογράφου. Η άλλη άκρη του είναι το σημείο όπου παράγονται και ανιχνεύονται οι υπέρηχοι. Ανάλογα με το που θα τοποθετήσουμε το μορφομετατροπέα  και με ποια κατεύθυνση θα έχουμε και την αντίστοιχη εικόνα. Όταν ο μορφομετατροπέας τοποθετείται στο πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα το υπερηχογράφημα ονομάζεται διαθωρακικό, ενώ όταν τοποθετείται στον οισοφάγο ονομάζεται διοισοφάγειο.

  

Οι συνήθεις θέσεις τοποθέτησης του μορφομετατροπέα όταν γίνεται διαθωρακικό υπερηχογράφημα, είναι παραστερνικά αριστερά στο 4ο μεσοπλεύριο διάστημα, στη κορυφή της καρδιάς, κάτω από τη ξιφοειδή απόφυση και στον υπερστερνικό βόθρο.

Γιατί γίνεται το υπερηχοκαρδιογράφημα;

Tο υπερηχοκαρδιογράφημα ξεκαθαρίζει  πιθανά ανατομικά προβλήματα των μεγάλων αγγείων της καρδιάς, των τοιχωμάτων της, καθώς και των βαλβίδων της καρδιάς. Επίσης δείχνει αν υπάρχει υγρό στο περικάρδιο, δηλαδή στο ινώδη σάκκο που περιβάλλει και προστατεύει το μυ της καρδιάς.

Πως αξιολογείται ένα υπερηχοκαρδιογράφημα;

Το υπερηχογράφημα γίνεται για την διάγνωση και την εκτίμηση ανατομικών και λειτουργικών διαταραχών της καρδιάς.

Μετρείται το πάχος των τοιχωμάτων της καρδιάς, οι διαστάσεις και η λειτουργικότητα των κοιλοτήτων της ιδιαίτερα της αριστεράς κοιλιάς. Με την μελέτη των ενδοκαρδιακών ροών γίνεται διάγνωση και εκτίμηση της βαρύτητας των βαλβιδοπαθειών και των συγγενών καρδιοπαθειών. Τίθεται η διάγνωση της υγρής περικαρδίτιδας, ενδοκαρδιακών θρόμβων, όγκων της καρδιάς, και των καρδιακών επιπλοκών της υπέρτασης.

Οι αυξημένες διαστάσεις των κοιλοτήτων, ανάλογα το φύλο και το ύψος του ασθενούς, παραπέμπουν σε περαιτέρω διερεύνηση για τα αίτια της μεγαλοκαρδίας.

Επίσης η διάταση της αορτής  μας οδηγεί σε διερεύνηση για την πιθανότητα ανευρύσματος.

Μια από τις σημαντικές μετρήσεις είναι ο υπολογισμός του κλάσματος εξώθησης. Αυτό είναι μια εκτίμηση της συστολικής λειτουργίας της καρδίας, δηλαδή πόσο καλά λειτουργεί σαν αντλία. Μια φυσιολογική μέτρηση είναι πάνω από 55-60%.

Παραλλαγές του υπερηχοκαρδιογραφήματος

Οι διαφορετικοί τύποι των υπερηχοκαρδιογραφημάτων είναι:

Διαθωρακικό υπερηχοκαρδιογράφημα

Αυτός είναι ο πιο κοινός τύπος υπερηχοκαρδιογραφήματος. Εικόνες της καρδιάς λαμβάνονται με τη μετακίνηση του μορφομετατροπέα σε διαφορετικές τοποθεσίες στο προκάρδιο όπως έχει αναφερθεί πιο πάνω.

Δυναμικό υπερηχοκαρδιογράφημα

Κατά τη διάρκεια αυτής της εξέτασης, ένα υπερηχοκαρδιογράφημα γίνεται πριν και μετά την πίεση της καρδιάς είτε με άσκηση είτε με την χορήγηση φαρμάκου.

Υπερηχοκαρδιογράφημα doppler

Η εξέταση αυτή χρησιμοποιείται για να δούμε την ταχύτητα και την κατέθυνση της ροής του αίματος μέσα από τις κοιλότητες της καρδιάς, τις καρδιακές βαλβίδες και τα μεγάλα αγγεία. Οι μετρήσεις Doppler μπορούν να παρασταθούν σε ασπρόμαυρες εικόνες (απλό Doppler) ή έγχρωμες εικόνες (έγχρωμο υπερηχοκαρδιογράφημα ή Triplex).

Διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογράφημα

Για τη εξέταση αυτή, ο μορφομετατροπέας τοποθετείται στον οισοφάγο και λαμβάνονται εικόνες υψηλής ευκρίνειας από το πίσω μέρος της καρδιάς.

Υπερηχοκαρδιογράφημα αντίθεσης

Γίνεται με τη βοήθεια ενδοφλεβίως χορηγούμενου ακουστικού σκιαγραφικού.